Bugün öğrendim ki: Mart 1915'te, Fransız Ordusu'ndaki dört onbaşı, I. Dünya Savaşı sırasında diğer bölüklerine ibret olsun diye kurşuna dizildi. Souain onbaşıları olayı, Humphrey Cobb'un 1935 tarihli savaş karşıtı romanı Paths of Glory'ye ilham kaynağı oldu ve daha sonra Stanley Kubrick tarafından filme uyarlandı.
1915 Fransız Ordusunun Adaletsiz İdamları
Souain onbaşıları olayı ([swɛ̃]; Fransızca: Affaire des caporaux de Souain), Birinci Dünya Savaşı sırasında Fransız Ordusunda dört onbaşının, geri kalan birliklerine örnek olması için kurşuna dizilmesiyle ilgili bir olaydı. 17 Mart 1915'te Souain yakınlarında gerçekleşen idamlar, Birinci Dünya Savaşı sırasında Fransa'da en ağır ve en çok kamuoyuna yansıyan askeri adaletsizlik olarak kabul edilir. Olaylar, daha sonra Stanley Kubrick tarafından filme uyarlanan, Humphrey Cobb'un 1935 tarihli anti-savaş romanı Şan Yolları'na ilham kaynağı olmuştur.
Mart 1915'te Şampanya üzerinden Batı Cephesi'nin bir bölümünü tutan Fransız Ordusu birlikleri, iki aylık savaşa rağmen somut bir sonuç elde etmemişti. Son iki başarısız saldırıdan sonra, 336. Piyade Alayının (60. Piyade Tümeni'nin bir parçası) 21. Birliğine, Tümgeneral Géraud Réveilhac tarafından Marne köyü Souain'in kuzeyinde Almanlar tarafından ele geçirilen mevzileri geri almak emri verildi. Makineli tüfekler ve dikenli tellerle yoğun bir şekilde savunulan düşman siperlerine karşı saat 5'te süngü saldırısı başlayacaktı. Birçok başarısız saldırı, Kimsesiz Adamlar Diyarı'nın bu bölümünü Fransız ölüleriyle doldurmuştu.
Ancak, planlanan saldırı sabahında, önceden yapılan topçu bombardımanı, Alman hatları yerine Fransız siperlerine mermi yağdırdı. Bu durum ayrıca saldırı birliklerinin geçmesi emredilen zemini de altüst etti.
Birinci dalga askerler "tepeye tırmanmaya" başladığında, çoğu hasarsız düşman makineli tüfeklerinin kurbanı oldu. Günlerdir cephe görevinde yorgun düşmüş (1915'te Fransız Ordusu birlik rotasyonu savaşın ilerleyen dönemlerine göre çok daha yavaştı) ve başarısızlıktan moralsizleşmiş olan 21. Birliğin kalan askerleri, siperlerini terk etmeyi reddetti. Birliklerin saldırmayı reddettiğini duyan General Réveilhac, onları siperlerinden çıkarmak için tümen topçusuna mevzilerini bombalamaları emrini verdi. Tümenin komutan topçu subayı Albay Raoul Berube, yazılı bir emir olmadan itaat etmeyi reddetti, ancak Réveilhac emir vermedi.
Emrettiği saldırının başarısızlığıyla Réveilhac, 21. birliğin askerlerine karşı işlem yapılmasını istedi. Birlik komutanı Yüzbaşı Equilbey, her takımdan en genç iki üyeden seçilen altı onbaşı ve 18 er içeren bir isim listesi sunması emredildi.
15 Mart'ta Réveilhac, diğerlerine örnek olması için 24 erkeğin de savaş mahkemesine çıkarılacağını açıkladı.
Duruşma, 6 Eylül 1914'te yürürlüğe giren Fransız Ordusunun Askeri Düzenlemeler Kanunu'nun yorumuna dayanıyordu:
...disiplin orduların ana gücü olduğundan, her üstün, astlarından tam itaat ve her an boyun eğmeyi alması önemlidir.
Kanun ayrıca, davaya karar verecek üç hakimden oluşan bir panel kullanan savaş zamanı mahkemeleri de kurdu. Kararın temyizi mümkün değildi. Hükümler çok hızlı bir şekilde, genellikle kararın ertesi günü uygulanıyordu. Bu tür savaş mahkemeleri 24 Nisan 1916'da kaldırıldı.
16 Mart 1915'te 60. Piyade Tümeni himayesinde mahkeme toplandı. General Réveilhac, davanın birliklerinin "siperlerden atlamamayı reddetmesiyle" ilgili olduğunu belirterek açtı, ancak sanıklardan Onbaşı Théophile Maupas bu iddiayı yalanladı: "oradaki herkes, kendi tarafımızdan gelen mermiler veya Alman makineli tüfekçilerin ateşiyle öldürülme seçeneğine sahipti." Bununla birlikte, mahkemenin kararı, tüm 24 sanığı ölüme mahkum etmek oldu.
Ancak, 18 er, sıralardan keyfi olarak seçildikleri gerekçesiyle idamdan kurtuldu ve Gosselin ve Lorin adlı iki onbaşı, saldırı emrini duymadıkları için affedildi. Sadece dört onbaşının ölüm cezası kaldırılmadı: üçü Manche'den, dördüncüsü Brittany'dendi:
Louis Victor François Girard, 28 yaşında, 2 Ekim 1886'da Blainville'de doğdu, saatçi, Paris'te 17. bölgede yaşıyor, evli, bir çocuk
Lucien Auguste Pierre Raphaël Lechat, 23 yaşında, 22 Nisan 1891'de Ferré, Ille-et-Vilaine'de doğdu, Vitré'de bir kafede garson, bekar
Louis Albert Lefoulon, 30 yaşında, 17 Ağustos 1884'te Condé-sur-Vire, Manche'de doğdu, demiryolu işçisi, bir partnerle yaşıyor, bir çocuk
Théophile Maupas, 40 yaşında, 3 Haziran 1874'te Montgardon, Manche'de doğdu, Chefresne belediyesinde çalıştı, evli, iki çocuk.
Ertesi gün öğleden sonra erken saatlerde, dört adam 336. Piyade Alayının önünde kurşuna dizildi. İdamların iki saat sonrasında Fransız Yüksek Komutanlığı ölüm cezalarını zorunlu çalışmaya çevirdi.
Nisan 1915'te Théophile Maupas'ın dul eşi Blanche Maupas, kocasının idamı hakkında İnsan Hakları Ligi'ne (La Ligue des droits de l'Homme) başvurdu. Ardından, kocasının ve diğer erkeklerin mahkumiyetlerinin iptal edilmesi için yirmi yıl süren bir mücadeleye başladı. 11 Nisan 1920'de Fransa Adalet Bakanlığı davayı yeniden incelemeyi reddetti. 26 Mart 1922 ve 21 Nisan 1926'da Souain onbaşılarıyla ilgili bir dosya Fransa Temyiz Mahkemesi tarafından reddedildi. Bu aksiliklere rağmen Blanche Maupas, 1928'de Ulusal Savaş Kurbanlarının Rehabilitasyonu Komitesi (Comité national pour la réhabilitation des victimes de guerre) haline gelen "Maupas Komitesi"ni (Comité Maupas) kurdu.
Onbaşı Lucien Lechat'ın kız kardeşi Eulalie Lechat da 1923'te İnsan Hakları Ligi'nin yardımıyla bir komite kurdu. Kardeşi 16 Ekim 1924'te Brittany'deki Le Ferré'deki bir mezarlığa yeniden gömüldü. Maupas ve Lechat birlikte Fransa genelinde toplantılar düzenlediler ve organize ettiler. Ayrıca bölgesel ve ulusal basında da yer aldılar. Birçok destekçi savaş gazileri derneklerinden geliyordu. Paris'teki Lüksemburg Sarayı'ndaki Milletvekilleri Meclisi'nin dışında, Souain Onbaşıları için ölümünden sonra af dileyen protestolar düzenlendi.
Sonunda, vurulmalarından neredeyse 19 yıl sonra, 3 Mart 1934'te Özel Adalet Mahkemesi'ndeki (Cour spéciale de justice) bir yargıç, dört onbaşının beraatini kabul etti. Emrin "uygulama dışı" olduğunu ve "fedakarlığın" "insan gücünün sınırlarını" aştığını savundu. Bu nedenle, "[...] mahkum edildikleri itaatsizliği işlemeye isteklilik konusunda bazı şüphelerle, cezai sorumluluktan alınamazlar". Eşitlik için hem yargıçlardan hem de gaziler temsilcilerinden oluşan bankoların kurulduğu özel mahkemeler, 1932'de Fransız ordusunun savaş zamanı mahkemelerinin kararlarını ve cezalarını yeniden incelemek için kurulmuştu.
Kararın ardından, idam edilenlerin aileleri tazminat olarak sembolik bir frank aldı. Ancak asıl sonuç, dört erkeğin beraat etmesiydi. Aileleri ayrıca emekli maaş haklarını da talep edebildiler.
Olaylar, 1957 yapımı aynı isimli Stanley Kubrick filminin temelini oluşturan, Humphrey Cobb'un 1935 tarihli anti-savaş romanı Şan Yolları'na ilham kaynağı oldu. Patrick Jamain'in yönettiği Blanche Maupas adlı televizyon filmi 2009 yılında gösterime girdi. Fransız oyuncu Romane Bohringer başrolü oynadı.
1925 yılında, Théophile Maupas'ın 1923'te yeniden gömüldüğü Sartilly mezarlığına Souain Onbaşıları anısına bir anıt dikildi. 1 Aralık 2007'de Marne'deki Suippes'te Souain Onbaşıları için bir anıt açıldı. Villeurbanne ve Bréhal'daki caddeler Maupas'ın adına ithaf edildi. Sartilly'deki bir okula 1998'den beri Théophile Maupas adı verildi.