Gerçek mi, Yoksa Yok Oluş mu? Yanlış Bilgiye Karşı Bir Manifesto
Yanlış Bilgilere Karşı Bir Manifesto
Sevgili dostlarım,
Çok öfkeliyim. Bu yanlış bilgi vebasından bıktım. Bunun son bulması gerek.
İnternetin doğduğu zamanları hatırlıyorum. Güzeldi. Bilgi paylaşabileceğimiz, sanat eserlerini keşfedebileceğimiz, dosya değiştirebileceğimiz, insanlığın garip yeni köşelerini keşfedebileceğimiz vahşi, açık bir yerdi. Gerçeğe dönüşmüş bir olasılıktı.
Ancak bir yerlerde yol boyunca, hayal çalındı.
2000'lerin başlarında şirketler devreye girdi. Kazanılacak bir dolar varsa, oradaydılar. Reklamlar. Daha fazla reklam. Sonsuz reklamlar. Her yerde mağazalar. Ürünler, ürünler, ürünler. Ve sonra gazeteler ölmeye başladı. Gerçek gazetecilik çöktü. Gerçeğin kendisi, paraya dönüştürme için yer açmak üzere bir kenara itildi.
Bunu kimse istemedi. Kimse daha kötü bilgi istemedi. Kimse fikirlerini bağıran "içerik üreticileri", ürün satan etkili kişiler veya bize çöp satmak için kişisel verilerimizi kullanan şirketler istemedi. Biz gerçeği istedik.
Peki bunun yerine ne aldık?
Dijital bir manipülasyon çöplüğü. Yalanların gerçeklerden daha hızlı yayıldığı platformlar. Facebook, X ve YouTube'un -gazetecilerin değil- dünyanın en büyük haber ajansları haline geldiği platformlar. Bunu iyice düşünün: bugün propaganda yaymak istiyorsanız, bir haber ajansına ihtiyacınız yok. Sadece takipçilere ihtiyacınız var.
Ve daha iyiye gitmiyor. Daha da kötüye gidiyor. Çok daha kötü.
Bugünün gençleri, bununla başa çıkmak için araçlara sahip olmadan bu kaosa atılıyorlar. Çalışmalar, çoğu lise öğrencisinin gerçek haberler ile sahte haberler arasındaki farkı söyleyemediğini gösteriyor. Bu bizi korkutmalı. Beni korkutuyor. Ve bu onların suçu değil - bizim suçumuz. Onları savunmasız bıraktık. Onlara sınırsız bilgi ve nasıl gezinecekleri konusunda neredeyse hiç rehberlik vermedik.
O zaman sahtekarların gelişmesinin, komplo teorilerinin orman yangını gibi yayılmasının, demokrasinin kendisinin sallantıda olmasının şaşırtıcı olması gerçekten şaşırtıcı mı? Tek tıklamayla alışveriş tasarlayabiliyorsak, dünyada tek tıklamayla gerçeği nasıl tasarlamayabiliriz?
Bu durmalı.
Yapay zekadaki tüm gelişmeler ile sonunda yanlış bilgilerin üstesinden gelmenin bir yoluna sahip olacağımızı düşünebilirdiniz. İnsanların okuduklarını gerçeklik kontrolü yapmak için ChatGPT gibi araçlara yöneleceğini ummuştum. Ama öyle olmadı. Ödevlerini zaten yapmış olanlar şimdi sadece daha hızlı yapıyorlar, hiç kontrol etmemiş olanlar ise yine de kontrol etmiyorlar. Çoğu insan her iddiayı bir sohbet robotuna kopyala yapıştırmayacak. Gerçek çözüm daha basit olmalı - bulunduğunuz sayfayı terk etmeden kullanabileceğiniz bir şey.
⸻
İlk Deneme: KaynakBul
Bu yüzden bugün KaynakBul üzerinde çalışıyorum: bir tarayıcı uzantısı.
Bir iddiayı vurgulayın. Sağ tıklayın. "Kaynak Bul"u seçin. Makine çalışıyor ve bir pencere açılıyor: işte birincil kaynak. İşte gerçek veya uydurma olup olmadığı. İşte gerçek.
Ve son aracın nasıl çalıştığı umurumda değil. Gerçekten değil. Büyük Dil Modelleri, sezgisel yöntemler veya henüz icat etmediğimiz bir şey kullanabilir. Önemli olan işe yaraması. Sadece en eski referansta durmamalı - daha derine inmelidir. Tam bir harita göstermelidir: bilginin nereden geldiği, nerelere yayıldığı, kimin çarpıttığı, kimin kar ettiği ve neden. Gerçeğin ve çarpıtmanın canlı bir grafiği.
⸻
Eğitim: Kayıp Pusula
Ama tek başına bir araç bizi kurtaramaz.
Eleştirel düşünme kültürünü de yeniden inşa etmeliyiz. Algoritmik akışlarla yetişen bir nesil, pusulasız bir okyanusta yüzmeyi öğrendi. KaynakBul gibi araçlar, eğitimle eşleştirilmelidir - insanlara bilginin kendilerini nasıl takip edeceklerini, sorgulamayı öğretmek: Bu nereden geldi? Buna inanırsam kimin faydası var?
Çünkü eğer yapmazsak, tıklayabilen ama düşünemeyen vatandaşlar yetiştireceğiz.
⸻
Daha Büyük Resim: Gerçeğin Kültürü
KaynakBul sadece başlangıç noktası. Daha büyük resim şu: herkes bu araçları ve bu zihniyeti kullanabilmeli.
• Eğitimciler, yeni nesli eğitmek için bunlara ihtiyaç duyarlar.
• Gazeteciler, güveni ve şeffaflığı yeniden inşa etmek için bunlara ihtiyaç duyarlar.
• Sıradan insanlar, kendilerini manipülasyondan korumak için bunlara ihtiyaç duyarlar.
• Çocuklar, sadece bağlantılı değil, bilgilendirilmiş olarak büyümeleri için bunlara ihtiyaç duyarlar.
Ve en önemlisi, bilginin akışının kendisini değiştirmemiz gerekiyor. Şu anda her şey itici: platformlar öfkeyi ve gürültüyü akışlarımıza itiyorlar. Çekmeyi geri kazanmalıyız: kendi şartlarımızda gerçeği arama yeteneği, çarpıtmaların zorla beslenmesi yerine kaynağı bulmak.
Bu daha büyük bir hayal: sadece bir uzantı değil, gerçeğin kaynağını bulmanın "Paylaş"a tıklamak kadar doğal olduğu bir kültürel değişim.
⸻
Taahhüdüm
Bu nedenle işte benim taahhüdüm: eleştirel düşünmenin temeli çökerken kenarda oturmayacağım. Zamanımı, enerjimi, kaynaklarımı bu mücadeleye harcayacağım. KaynakBul inşa edilecek. Bu bir tohum olacak. Ancak bunun ötesinde, eğitim, kültür ve yalanların zorla beslenmesi yerine gerçeği hayatlarımıza çekmenin yeni bir yolu için savaşmalıyız.
Bu bir yan proje değil. Bu hayatta kalma meselesidir. Eğer harekete geçmezsek, isteğe bağlı olarak manipüle edilebilecek nesiller yetiştireceğiz ve demokrasinin, bilimin, hatta insanlığın ilerlemesinin geleceği risk altında olacak.
Bu yüzden sizden rica ediyorum: bana katılın. Sesinizle, desteğinizle, gerçeğin hala önemli olduğuna olan inancınızla. İnternetin eleştirel düşüncenin mezarlığı olmasına izin vermeyelim. Geri alalım.
Saygılarımla,
Dexter Santucci
CEO ve Kurucusu, Clever Thinking Yazılım