Özet (TL;DR) @ 2017-12-12 09:04:27.096402: Güneydoğu'yu keşfe çıkanların vazgeçilmez duraklarından Şanlıurfa, sayıları bini bulan efsaneleri, tatlıyla acıyı harmanlayan geniş mutfağı ve verimli ovalarıyla meşhur. Peygamberler şehri olarak…
12 Aralık 2017 Salı
1- G ÖBEKLİTEPE
Keşfi 1963 yılına dayanan Gobeklitepe 12 bin yıllık bir geçmişe sahip. İnşası M.Ö 10000 yılına uzanan Gobeklitepe tarihteki en eski ve en buyuk ibadet merkezi olarak biliniyor.
Gobeklitepe İngiltere'de bulunan Stonehenge'den 7 bin Mısır piramitlerinden ise 7500 yıl daha eski. Ayrıca yerleşik hayata geçişi temsil eden buğdayın atasına da Gobeklitepe eteklerinde rastlanmış.
Neolitik doneme ait Gobeklitepe7de kazılar 80 donume yayılan bir alanda devam ediyor. Bolgede şu ana kadar 20 tapınak tespit edildi ancak yalnızca 6 tapınak gun ışığına çıkartılabildi.
2- BALIKLIG ÖL
Urfa peygamberler kenti olarak biliniyor. Geçmişi 12 bin yıllık tarihe sahip kentte Âdem, Eyyup, İbrahim, Şuayip ve İlyas peygamberlerin yaşadığına inanılıyor.
Bu nedenle kentte çok sayıda kutsal kabul edilen mekan var. Balıklıgol ise Balıklıgol, Urfa'nın en onemli simgelerinden biri. Kutsal kabul edilen balıklarını ve Rizvaniye Camii'nin suyun ustune duşen muhteşem aksini izlemenin mistik bir buyusu var. Bulunduğu yerde iki gol, Aynzeliha ve Halil- Ür Rahman yer alıyor.
İnanışa gore Nemrut'un putlarına savaş açıp tektanrı inancını yaymaya uğraşan İbrahim Peygamber'in ateşe atıldığı yer bir gole donuşmuş, odunlar da balık olmuş. Peygamber de hemen yanındaki bir gul bahçesine duşmuş. Hz. İbrahim'in hemen arkasından kendini ateşe atan Nemrut'un kızı Zeliha'nın duştuğu yer de bir başka gol olup Aynzeliha adını almış.
3- Y ÖRESEL ŞANLIURFA MUTFAĞI
Urfa 12 bin yıllık bir şehir ve bu uzun geçmişi boyunca pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış. Kentin içindeki sinagog, kilise ve camiler bu kulturel geçmiş konusunda ipuçları taşıyor.
Urfa'nın çok dinli ve kulturlu yapısı mutfağına da yansımış. Arap tiriti, yahudi koftesi, kurt mezesi lebeni, bu geniş yelpazaden ornekler.
Urfa'nın adıyla ozdeşleşmiş çiğkofte, kentin adını verdiği kebabı, muthiş lahmacunu kentin en bilinen yemekleri.
İsot başta olmak uzere birçok baharat, bulgur ve salça ise Urfa mutfağının vazgeçilmez malzemeleri. Özellikle yiyeceklerde doğallığın peşindre olanlar için soyleyelim volkanik Karacadağ toprağında yetişen pirinç ise bir baş yapıt.
Tatlılar ise muhteşem. Unutmadan soylemek lazım. Gaziantep'in medarı iftarı baklavanın tum malzemeleri Urfa'dan yetişiyor. Hatta fıstık bile.
4- URFA KAHVALTILARI
Urfalılar gune guçlu bir kahvaltıyla başlıyor. En gozde kahvaltı ise sabah erken saatlerden itibaren baştan çıkarıcı kokusu ile gel gel yapan ciğer kebap. Şanlıurfa'da sabah namazının ardından hummalı bir gun başlıyor. Ciğerciler de erken saatlerde gun doğmadan işbaşı yapıyor, guneş batana kadar devam ediyorlar. Guneş ile ciğer bir arada olmuyor.
Bu nedenle ciğer sabahları kahvaltıda ve akşam saatlerinde yeniyor. Urfa'da ciğer ; soğan, maydanoz ve biber doğranıp durum yapılarak ayran eşliğinde yeniyor. Ciğer durumu içine başka bir malzeme katmadan yiyenler de az değil. Onlara gore soğan ciğerin tadını bozuyor.
Ciğer kebap istemeyenler için ise tirit çorbası var. Kuzu gerdanı eti, kemik ve ilik ile pişirilip içine lavaş ekmegi katılarak ile servis ediliyor. İsteyenler bu kuvvetli çorbayı sarımsaklı yoğurt ile tuketiyor. Evlerde ise fırından yeni çıkmış tırnaklı pide ve kozde pişmiş acı isot biberi en çok tercih edilen kahvaltılık.
Evlerde ise fırından yeni çıkmış tırnaklı pide ve kozde pişmiş acı isot biberi en çok tercih edilen kahvaltılık.
5- URFA SOKAKLARINDA KAYBOLMAK
Her taraf ından tarih fışkıran Şanlıurfa, taş duvarlar, kemerler, camiler ve kalesi ile mistik bir şehir. Her biri birbirine bağlı dar sokaklara sahip bu şehir, ziyaretçilerine merak içinde etrafa bakınarak zamanı unutturmayı ve kaybolmayı vaadiyor.
Eski şehir ile birlikte çarşı içindeki Gumruk Han, Huseyniye Çarşısı'ndaki bakırcılar, Kazzaz Han'da şal ve yoresel kıyafet satan dukkanlar, Sipahi Çarşısı'ndaki kilimciler ve eskiciler ziyaret edilmesi gereken mekanlar.
6- CEVAH İR HAN'DA YEMEK
Cevahir Han, Şanlıurfa'da tarihi dokuyu koklayarak, lezzetli bir yemek yemek istiyorum diyenlere onerebileceğimiz tek adres.
İpek yolunda ticaret yapan kervanların duraklarından biri olan buyuk bir han içine kurulu bu restoranda sıra geceleri de duzenleniyor.
7- HALFET İ VE TEKNE TURU
Halfeti, Cittaslow yani Sakin Şehir unvanını alan nadir yerlerden.
Bir diğer ozelliği de, tum dunyada siyah gulun yetişebildiği tek yer olması. Bu guller tomurcuk şeklinde ve daha fazla buyumuyor. En onemli ozelliği ise, dalından koparılıp başka bir yere goturulduğunde rengi değişiyor, tohumu alınıp başka topraklarda yetiştirildiğinde siyah gul vermiyor.
Halfeti'de yapılacak en etkileyici şeylrden biri tekne turu. Birecik barajı ile sular altında kalan koyleri tekne ile gezmek ve sessizliğin tadını çıkartmak omru uzatıyor. Halfeti'den tekneyle yarım saat uzaklıkta yer alan Rumkale ise sıradışı bir zenginlik. Kalede Roma, Bizans ve Haçlıların izleri var. Ermenilerin en ust duzey ruhani liderleri 1200'lu yıllarda burada yaşamış.
8 - HARRAN VE KON İK EVLERİ
Harran geçmişte, dunyanın ilk universitelerinden birine ev sahipliği yapan bir ilim merkeziymiş. Gunumuzde bu geçmişi ortaya çıkaracak kazılar devam ediyor ama Moğolların yımına uğrayan universiteden geriye pek az şey kalmış.
Yine de muthiş kulesi ve Efes'i andıran antik şehir gorulmesi gereken noktalardan biri.
Harran'daki bir başka ilgi çekici yapı ise Konik Evler.
Arı kovanı ya da karınca yuvasını andıran evler; Fransa'daki Avignon ve İtalya'daki Alberobello'nun kubbeli evlerine benziyor.
Bu taştan orulup çamurla kaplanan evler doğal klimaya sahip; yazın serin, kışın sıcaklar.
9- SIRA GECELER İ
Sıra gecesi geleneği esnafın uzun kış geceleri hem eğlenmek hem de dertleşmek için bir araya gelmesi ile başlamış. Esnaf her cuma gecesi sırayla bir evde toplanır, once yemek yer, dertleşir sonra hep birlikte turku soylenirmiş.
Yemek servisini toplanılan evin kadınları yaptığı için alkol tuketilmezmiş. Çiğkofte ise bir nevi zorunluluk sebebiyle sıra gecelerinin değişmezi olmuş. Sıra başkanı, evlerinde kendilerini ağırlayacak tum esnafın arasında ekonomik durumu en zayıf olana gore ortak bir menu yaptırır, her evde aynı yemekler ikram edilirmiş.
10- KENT İN TARİHİ ESERLERİ VE ARKEOLOJİ MÜZESİ
Şanlıurfa Turkiye'nin en fazla arkeolojik kazı yapılan şehri. Şanlıurfa'daki arkeoloji muzesi Turkiye'nin en buyuk muzelerinden biri. Muzede 74 bin eser bulunuyor.
Bu eserlerin buyuk bolumu kazılardan çıkarılmış, bir kısmını da yore halkı tesadufen bulup bağışlamış. Giriş katındaki ilk salon Asur, Babil ve Hitit çağlarına ait taş eserlere ayrılmış. Neolitik, Kalkolitik, Eski Tunç donemlerine ait çok onemli buluntular sergileniyor.
Balıklıgol'un yanı başında yer alan Halepli Bahçe'deki Amazon mozaikleri de gorulmeyi hakediyor. Üç bin yıl once, Ege'den Karadeniz'e ve Anadolu'nun içlerine uzanan kultur havzasında erkek egemenliğine karşı duran savaşçı kadınların av sahnesi mozaiği çok etkileyici.
Halepli Bahçe Mozaikleri; tekniği, sanatı ve Fırat Nehri'nin orijinal taşlarından yapılması gibi nedenlerle dunyanın en kıymetli mozaikleri arasında.