Bugün öğrendim ki: İlk telgraf elektrikli değil, optikti. Chappe Telgrafı, 1790'ların başından 1800'lerin ortalarında elektrikli telgrafın icadına kadar Fransa'da yaygın olarak kullanıldı.
Erken Optik Telgraf Sistemi
Chappe telgrafı, Claude Chappe tarafından 1790'ların başlarında icat edilen Fransız semaphores telgraf sistemiydi.
Sistem, her 5 ila 15 kilometreye bir yerleştirilmiş kulelerden oluşuyordu. Şifreli mesajlar, özel olarak tasarlanmış teleskoplar kullanan kule operatörleri tarafından kuleler arasında gönderilirdi. Mesajlar, hedef şehre ulaştığında çözülüyordu. 19. yüzyılın ortalarına gelindiğinde, ağ birkaç yüz kilometreyi kapsıyordu ve çoğu büyük Fransız şehrinin yanı sıra Venedik, Mainz ve Amsterdam'ı da kapsıyordu.
Elektrik telgrafının tanıtımından sonra sistem söküldü. Bugün, değişen onarım durumlarında yaklaşık yirmi Chappe kulesi kalmaktadır.
Tasarım
[düzenle]
Chappe telgraf sistemi, sistem kullanılırken yapılan teknolojik gelişmelerden kısmen kaynaklanan farklı tasarımları içeriyordu.[1]
Kulelerin fiziksel düzeni
[düzenle]
Tipik bir kulenin sinyal mekanizması, 5 ila 15 km uzaklıktaki komşu bir kuleden özel olarak tasarlanmış teleskoplardan görülebiliyordu. Mekanizma şunlardan oluşuyordu:[2]
7 metre gökyüzü mavisi bir direk, hareketli parçalara erişmek ve bakım yapmak için bir merdiven içeriyordu;
"regülatör": 4,60 m uzunluğunda ve 0,35 m genişliğinde siyah ana kiriş;[3]
"göstergeler": iki döner siyah kanat,[4] 2 m x 0,30 m;
"menziller": her gösterge için gri karşı ağırlıklar
"manipülatör": operatörün sinyali üretmek için kullandığı direğin dibindeki çalışma odasında bir kablo ve geri dönüş kasnak sistemi. Manipülatör, operatörlerin ne yaptıklarını görebilmeleri için sinyal mekanizmasının durumunu minyatür halinde yeniden üretti;
Regülatörler ve göstergeler, rüzgar direncini azaltmak için sabit panjurlara sahipti.[5]
Teleskoplar
[düzenle]
Her kulenin, o kuleden yukarı ve aşağı akıştaki sinyalleri görmek için iki teleskopu vardı. Kulelerin düzenlemesine bağlı olarak 30× ile 65× arasında büyütmelere sahiptiler. Her teleskop, komşu kulelerden birine sabitlenmiş ve odaklanmış olarak tutan ahşap bir muhafaza içine monte edilmişti.[6] Bu, her mesaj için teleskopu ayarlamanın gerekliliğini ortadan kaldırdı.
Kodlama ve şifre çözme
[düzenle]
Kod, telgrafın hareketli parçalarının farklı konfigürasyonlarına dayanıyordu. Regülatör iki pozisyon alabilir (yatay ve dikey) ve her gösterge yedi pozisyon alabilir. Böylece, olası sinyallerin toplam sayısı 2 × 7 × 7 = 98'di. Bu sinyallerden altısı, örneğin "mesaj sonu" sinyalini vermek veya bir hata veya operatörün yokluğunu belirtmek için servis amaçlı olarak ayrılmıştı. Bu, her biri bir sayıyla ilişkilendirilen ve mesajın kendisini iletmek için kullanılan 92 olası sinyal bıraktı.[7] Her sayıya (1–92) karşılık gelen telgraf konfigürasyonları soldaki resimde gösterilmektedir.
Mesaj, köken kulenizde bir kod kitabı kullanılarak kodlandı ve hedef kulenizde aynı kitap kullanılarak çözüldü. Kod kitabı, her biri 92 giriş içeren, her biri bir kelime, bir dizi ilgili kelime veya bir ifade içeren 92 sayfa içeriyordu. Mesajlar, 8464 (92 × 92) olası seçimden kelimeler ve ifadelerden oluşuyordu.[8] Her kelime veya ifade için iki sembol iletildi; ilki kelime veya ifadenin sayfa numarasını, ikincisi ise kod kitabının sayfasındaki kelimenin konumunu gösteriyordu.[8] Örneğin, sağdaki fotoğrafta gösterildiği gibi, "cehalet" kodu, kelimenin 50. sayfada 87. konumda olduğu için (50, 87) olacaktır.
Tarihçe
[düzenle]
Uzun mesafelerde iletişim, tarihte tekrar eden bir sorundur. Bu sorun, ülke İngiltere, Avusturya, Prusya ve Hollanda'nın düşman güçleri tarafından kuşatıldığı Fransız Devrimi'nin zirvesinde Fransa'da özellikle acil durumdaydı. Bu bağlamda, Fransa, düşmanlarının aksine, hızlı ve güvenilir bir iletişim sistemine sahip olursa stratejik avantaj elde edecekti.
Chappe telgrafı tam olarak böyle bir hızlı ve güvenilir iletişim sistemi sağladı. Örneğin, atlar tarafından Strasbourg'dan Paris'e taşınan bir mesajı göndermek 4 gün sürdü. Chappe telgrafıyla bu 2 saat sürdü.[9]
Sistemin inşası 1790'ların başlarında başladı ve daha sonra hızla ilerledi. On yıllarca kullanılmaya devam etti, ancak ilk elektrik telgraf hattı, Uluslararası Morse koduna dayanarak 1845 yılında kurulduğunda gerilemesi başladı. Bir Chappe telgrafından son sinyal 1854 yılında gönderildi.[10]
İcat
[düzenle]
1791'de Chappe, "hükümeti en kısa sürede büyük bir mesafeye emirlerini iletme konumuna getirmeyi" amaçlayan bir proje tasarladı.[4] Görme ve işitmeyi içeren çeşitli çözümlerle deney yaptıktan sonra, sonunda teleskopla gözlem yapılarak gerçekleştirilen iletim ile bir semafor sistemi aracılığıyla optik işaretlerin iletilmesi seçeneğini seçti.[3] Chappe deneysel olarak, telgrafın hareketli parçalarının açısının, kulelerin veya diğer sinyal kaynaklarının diğer özelliklerine göre uzaktan daha doğru bir şekilde ayırt edilmesinin daha kolay olduğunu buldu.
2 ve 3 Mart 1791'de Chappe, Loire bölgesindeki Brûlon ve Parcé şehirleri arasında senkronize sarkaclar ve beyaz ve siyah bir optik panel sistemi ile bir optik telgraf test etti. Ardından şu mesajı iletti: "Ulusal Meclis, kamuya yararlı olan deneyleri ödüllendirecektir."[11]
Haziran 1791'de Chappe Paris'e taşındı ve Paris'in 20. arrondissementindeki rue du Télégraphe'nin yakınlarındaki bir yerde (bu şehrin en yüksek noktasıdır) Ménilmontant'ta yeni deneyler yaptı. Chappe ve ortakları daha sonra sistemi Fransa genelinde kurmak için siyasi destek aradılar. 22 Mart 1792'de Chappe, icadını "yasama organının emirlerini sınırlarımıza gönderebileceği ve aynı oturum süresi boyunca cevabı alabileceği güvenilir bir yazışma kurma aracı" olarak tanımladığı bir dilekçe sundu Yasama Meclisi'ne.[12][13] 1 Nisan'da telgrafın askeri kullanımını öven bir rapor, Kamu Eğitimi ve Savaş Komiteleri adına Ulusal Konvansiyon'a sunuldu.[14]
12 Temmuz 1793'te Ménilmontant, Écouen ve Saint-Martin-du-Tertre (Paris yakınlarındaki Val-d'Oise'da) arasında 26 km mesafede başarılı bir ilk test gerçekleştirildi. 25 Temmuz'da Chappe, kararname ile telgraf mühendisi olarak atandı. Projenin lehine Joseph Lakanal tarafından ikna edici bir sunumdan sonra, Ulusal Konvansiyon 4 Ağustos 1793'te Paris-Lille telgraf hattının inşasını onayladı.[15] Ertesi gün gönderilen bir mektupta Chappe, sistemin Fransa'nın siyasi birliğine sağladığı faydaları şöyle açıkladı:
Telgrafın kurulması, aslında Fransa'nın Cumhuriyet oluşturmak için çok büyük olduğunu düşünen yazarlara verilebilecek en iyi cevaptır. Telgraf mesafeleri kısaltır ve bir şekilde muazzam bir nüfusu tek bir noktada birleştirir.[16]
İnşaat
[düzenle]
İlk Chappe telgraf hattı, 230 kilometrelik bir mesafe olan Paris ve Lille'i birbirine bağlayan bir dizi kuleden oluşuyordu. Paris-Lille hattı sadece askeri amaçlar için faaldi. On beş kulesi, bu iki şehir arasında kısa bir mesajı 9 dakika içinde iletmeyi mümkün kıldı. Daha sonraki gelişmeler, Paris sistemin merkezi düğümü olmak üzere büyük Fransız şehirlerini ekledi. Brittany'deki Paris ve Brest arasında, rota boyunca 58 istasyon bulunuyordu.[17] 1794'te Paris-Lille'ye ek olarak, başlangıçta hizmet verilen diğer şehirler şunlardı: 1798'de Strasbourg ve 1799'da Brest. 1844 yılına gelindiğinde, 534 kule Fransız topraklarını birbirine bağlayarak 29 en önemli şehri birbirine bağlıyordu ve 5.000 km'den fazla alanı kaplıyordu.[18]
Ağ ayrıca Avrupa'da Amsterdam, Mainz ve Venedik'e kadar uzanmıştır.[18] Fransızlar Cezayir'den bir telgraf hattı inşa etmeye karar verdiğinde hat Kuzey Afrika'ya yayıldı. (1853'te Cezayir-Oran ve Cezayir-Konstantin) ve Tunus'u kapsıyordu (1848-1849'da Tunus-La Goulette ve Tunus-Mohamedia).[19]
Başlangıçta mekanizmalar, telgraf idaresinin tesislerindeki merkezi idarenin atölyeleri tarafından inşa edildi. 1833'ten itibaren Paris'te bir atölyede inşa edildiler. Bu atölye telgraf ve diğer makinelerin üretiminde uzmanlaşmıştı ve günümüzde Paris'in 10. arrondissementinde bulunan 882, passage du Désir, faubourg Saint-Denis'de bulunuyordu.[20]
Sistemde kullanılan teleskoplar başlangıçta İngiltere'de üretildi, ancak çok pahalıydı. Hükümet, sonunda İngiliz kaynaklarının yerini alan Fransız üretim kapasitelerinin geliştirilmesini teşvik etti.[6]
Yönetim ve personel
[düzenle]
Başlangıçta sistem, Claude Chappe ve kardeşleri tarafından yönetiliyordu. Bu aile tabanlı sistem, 1830'daki Temmuz Monarşisi'ne kadar sürdü ve daha sonra hem hiyerarşik hem de askeri tarzda bir yönetim sistemiyle değiştirildi. Bu sistem altında, üç üst düzey yönetici dört departmanı (mesajlaşma, personel, tesis ve ekipman ve muhasebe) yönetti. Merkez ofisler Paris'in 7. arrondissementinde bulunuyordu.[21]
Operasyonel düzeyde, yöneticiler telgraf sevklarının kodlanmasından, çözülmesinden, dağıtımından ve girilmesinden sorumluydular. Onların altında, müfettişler, tesis ve ekipmanın iyi durumda tutulması, kule operatörlerinin gözetimi, iletim hatalarının kaynağının belirlenmesi ve operatörlerin kötü performansları nedeniyle yaptırım uygulanması da dahil olmak üzere yaklaşık on kule grubunu denetlemek görevini üstlendiler.[21] Müfettişler, bireysel kulelerin performansını gözlemlemek ve değerlendirmek için askeri teleskoplar kullandılar.[6]
Kule operatörleri, sistem personelinin %90'ından fazlasını oluşturuyordu. Başlangıçta, her kulenin iki operatörü vardı, biri sinyalleri okumak ve diğeri iletim mekanizmasını manipüle etmek için. Operatörlerin sinyalleri çözmek için gereken kod kitabına sahip değildi. Operatörler ayrıca hattaki bir sonraki kulenin mesajı yeniden iletirken hata yapmadığını da doğrulamak zorundaydı.[22] Operatörler yılda 365 gün çalışıyor, hatalarından dolayı yaptırım uygulanıyordu ve bir inşaat günlükçüsüyle aynı ücreti alıyorlardı. Daha sonra, fonlama sorunları nedeniyle, genellikle her kuleye yalnızca bir operatör atanıyordu.[21]
Kullanım ve kötüye kullanım
[düzenle]
Kuleler, haberlerin Fransa genelinde hızla yayılmasını sağlamada etkiliydi. Sistemin ilk askeri kullanımı, 15 Ağustos 1794'te Le Quesnoy şehirlerinin ve 30 Ağustos 1794'te Condé-sur-l'Escaut kasabasının Avusturya güçlerinden geri alınmasının bildirilmesi için yapıldı. Bu zaferlerin haberi Paris'teki Ulusal Konvansiyon tarafından birkaç dakika içinde biliniyordu.[23]
Özel taraflar ayrıca Chappe telgrafının sunduğu hızlı iletişimden kar elde etmek için adımlar attı. 1834 ve 1836 yılları arasında telgraf, iki Bordeaux iş adamı olan François ve Joseph Blanc kardeşler tarafından, Paris Borsa tahvil fiyatları hakkında başkasından önce bilgi almak için kullanıldı. Kullanım 1836'da keşfedildi ve iki kardeş yargılanmayı beklerken hapiste zaman geçirdi, ancak bu davranışa karşı bir yasa olmadığı için nihayetinde suçsuz bulunmuş olsalar da, bazı telgraf operatörlerine rüşvet verdikleri için para cezası ödemek zorunda kaldılar.[24]
Fransız toplumu tarafından karşılanması
[düzenle]
Sistemin inşaatının ilk aşamaları halkın şüphelerini uyandırdı. Birkaç örnekte, yerel telgraflar halk ayaklanmaları sırasında tahrip edildi,[25] muhtemelen büyücülük şüphelerinden dolayı, ancak daha muhtemel olarak hükümet iletişimini engellemek için.[26]
Zamanın birçok Fransız yazarı yazılarında telgrafı ele aldı (Hugo, Dumas, Chateaubriand, Stendhal, Flaubert). Alexandre Dumas, Kont'un (rüşvet yoluyla) sistemden korsanlık yaparak düşmanlarından birinin mali durumunu zayıflatmak için kullandığı Monte Cristo Kontu romanına bunu dahil etti. Victor Hugo, 1836'da Normandiya'da seyahat ederken, Mont Saint Michel manastır kilisesinin çan kulesinin tepesindeki Başmelek heykelinin bir Chappe telgrafıyla değiştirildiğini keşfetmedeki dehşetini anlattı.[7]
Ayrıca bakınız
[düzenle]
Optik iletişim