Bugün öğrendim ki: Arap Çölü'nün bir zamanlar büyük göllere ve bol miktarda yaban hayatına ev sahipliği yapan yemyeşil bir savana olduğu biliniyordu. Sahra Çölü'nün yağışlı ve kurak dönemlerden geçtiği iyi bilinse de, artık Arap Yarımadası'nda da aynı durumun yaşandığına dair güçlü kanıtlar mevcut.
Araştırmacılar, Arap Yarımadası'nın yeşil geçmişini ortaya çıkardı. Bugün bir çöl olmasına rağmen, antik Arapistan, yüksek yağışlar nedeniyle göller ve nehirlere sahipti.
Jeolojik kanıtlar, 150 km uzunluğunda bir vadiyi oymuş büyük bir sel olayına bile işaret ediyor.
Araştırma, dünyanın en büyük ve en kurak çöllerinden biri olan Rub' al Khali veya "Boş Çeyrek"te yapılan saha çalışmalarından kaynaklanıyor. Rub' al Khali, yarımadanın güneydeki üçte ikisini oluşturmaktadır.
Seferlerin sonuçları Communications Earth & Environment dergisinde yayınlandı.
Diğer yakın tarihli çalışmalar, Arapistan'ın daha nemli geçmişine işaret etti. Bu yılın başlarında yayınlanan bir çalışma, yarımadanın 200 yıl öncesine kadar savan çayırlıklarına hakim olduğunu gösteriyor.
Ancak yeni bulgular daha geçmişe iniyor ve daha nemli, daha yeşil bir antik Arapistan'ı ortaya koyuyor.
Bugün sadece çöl olan yerde bir zamanlar devasa bir gölün var olduğunu gösteriyorlar. Göl yaklaşık 1.100 km² (110.000 hektar) ve 42 m derinliğindeydi. Alanı, Hazar Denizi'nden sonra dünyanın ikinci büyük gölü olan Michigan-Huron Gölü ile yaklaşık olarak aynıdır.
Geride kalan devasa çukurun çevresinden alınan örneklerin radyokarbon tarihlemesi, gölün yaşını ortaya koyuyor.
İsviçre'deki Cenevre Üniversitesi'nden baş yazar Abdallah Zaki, "Bir dizi yaşa dayanarak, gölün yaklaşık 9.000 yıl önce, 11.000 ila 5.500 yıl önce uzanan nemli bir Yeşil Arapistan döneminde zirveye ulaştığı görülüyor" diyor.
Cenevre Üniversitesi'nden kıdemli yazar Sébastien Castelltort da, "Yağışların artması nedeniyle göl sonunda taşmış, büyük bir sele neden olmuş ve çöl tabanında 150 km uzunluğunda bir vadi oymuştur" diye ekliyor.
Saharo-Arap Çölü genelinde son ~24.000 yıldır yağış modellerinin nasıl değiştiğini göstermektedir. Kaynak: Communications Earth & Environment (2025). DOI: 10.1038/s43247-025-02224-1
Göl muhtemelen Afrika musonundan gelen yağmurlar nedeniyle oluşmuştur.
Bu tür yağmurlar güçlü olurdu ve manzara ve ekosistemler üzerinde kalıcı etkiler bırakırdı. Bu değişiklikler, bölgede yaşayan antik insan gruplarını da etkilemiş olurdu. Bölge, yaklaşık 12.000 yıl önce insan tarımının doğuşunu gördüğü Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Levant'ın "Verimli Hilal"inden uzak değil.
Griffith Üniversitesi'nin Avustralya İnsan Evrimi Araştırma Merkezi Direktörü Michael Petraglia, "Göl ve nehir manzaralarının, çayırlıklar ve savan koşullarına ek olarak oluşması, avcı-toplayıcı grupların ve pastoral nüfusun şu anda kuru ve çorak bir çöl olan bölgede yayılmasına yol açmış olurdu" diyor.
"Bu, Boş Çeyrek'te ve antik göl ve nehir ağları boyunca bol miktarda arkeolojik kanıtın varlığıyla doğrulanmaktadır.
"6.000 yıl öncesine kadar Boş Çeyrek, kurak, kurak koşullar yaratan ve nüfusun daha elverişli ortamlara taşınmasına ve göçebe nüfusun yaşam tarzını değiştirmesine neden olan güçlü bir yağış azalması yaşamıştır."