Bugün öğrendim ki: Papa Celestine V'nin 1294 yılında papalık görevinin henüz 5. ayında istifa ettiği, çünkü görevi hiç istemediği ve mağarasına geri dönmek istediği, 2 yıllık bir çıkmazın ardından seçildiği, Vatikan siyasetinden bunaldığı, papaların istifa etmesine izin veren bir kararname yayınladığı ve daha sonra bunu istifa etmek için kullandığı iddia ediliyor.
1294 yılında Katolik Kilisesi'nin başı
Pietro Angelerio (bazı kaynaklara göre Angelario, Angelieri, Angelliero veya Angeleri), ayrıca Pietro da Morrone, Morrone'lu Petrus ve Petrus Çelestin olarak da bilinen Papa Çelestin V (Latince: Caelestinus V; 1209/1210 veya 1215 – 19 Mayıs 1296), 5 Temmuz'dan 13 Aralık 1294'e kadar beş ay boyunca Katolik Kilisesi'nin başı ve Papal Devletleri'nin hükümdarıydı, daha sonra istifa etti. Ayrıca Benediktin tarikatının bir kolu olan Çelestin tarikatını kuran bir keşiş ve münzeviydi.
Katolik Kilisesi'ndeki son konklavsız papalık seçiminde seçildi ve iki yıllık bir çıkmazı sona erdirdi. Halen yürürlükte olan az sayıdaki kararnamesi arasında papanın istifa hakkının onaylanması yer almaktadır; diğer neredeyse tüm resmi eylemleri halefi Bonifacius VIII tarafından iptal edildi. 13 Aralık 1294'te, kararnameyi yayınladıktan bir hafta sonra Çelestin, mütevazı, papalık öncesi hayatına dönme arzusunu belirterek istifa etti. Daha sonra karşı papa olarak atanmasını önlemek için Bonifacius tarafından Lazio bölgesindeki Fumone kalesinde hapse atıldı. 19 Mayıs 1296'da hapiste öldü.
Çelestin, 5 Mayıs 1313'te Papa Clemens V tarafından aziz ilan edildi. Daha sonra hiçbir papa Çelestin adını almadı.
Erken yaşam
Pietro Angelerio, Angelo Angelerio ve Maria Leone'nin Sicilya Krallığı'ndaki Molise kırsal bölgesinde doğdu. Tam köyünün, şu anda İtalya'nın Campobasso ilinin bir parçası olan Sant'Angelo Limosano olduğuna inanılıyor. Babası Pietro beş veya altı yaşındayken öldü ve onu Maria'nın doğurduğu toplam on iki oğlundan bebeklikten kurtulan yedi oğlunun en küçüğü yaptı.[1]
Maria, Pietro'ya özellikle düşkündü ve oğlunun yerel meslekler gibi sadece çiftçi veya çoban olmaktan başka bir gelecek hayal ederek manevi gelişimini teşvik etti. Ona öğretmen tutmak için bazı aile mülklerini sattı, bu da kardeşlerinde kızgınlık ve düşmanlığa neden oldu. Buna rağmen, Pietro eğitime iyi uyum sağladı ve mezmur okumayı çabucak öğrendi.[2]
17 yaşındayken Benevento Piskoposluğu'ndaki Santa Maria di Faifoli Manastırı'nda Benediktin keşişi oldu. Olağanüstü bir çilecilik ve yalnızlık eğilimi gösterdi ve 1230'ların başlarında Morrone Dağları'ndaki tenha bir mağaraya çekildi, bu nedenle adı (Morrone'lu Petrus) oldu. Eremit yaşam tarzının takipçilerini çekmeye başladı ve mucize işleyici olarak ün kazandı.[3] 1244'te, rahiplik için Roma'ya kısa bir ziyaretten sonra bu inzivayı terk etti ve iki arkadaşıyla birlikte Orta İtalya'nın Abruzzo bölgesindeki daha ıssız Maiella dağındaki benzer bir mağaraya gitti ve burada Vaftizci Yahya örneğine göre sıkı bir çileci olarak yaşamaya devam etti.[4][5]
Çelestinlerin kuruluşu
1244'te böyle yaşarken, daha sonra adını aldığı Çelestin tarikatını kurdu. Yeni bir dini topluluk kuruldu ve 1254'te Pietro, ünlü reformcu bir keşiş olan Petrus Damianus'un yazılarından etkilenen kendi uygulamalarına uygun olarak formüle edilmiş bir kural yayınladı.[2] Temelde Benediktin olan tarikatın, Kilisenin artan dünya görüşü ve siyasi karışıklığından hayal kırıklığına uğramış radikal Fransiskenlerle de bağlantıları vardı.[6] 1259'da Morrone'nin eteğinde bir kilise inşa edildi ve Haziran 1263'te yeni kurum Papa IV. Urban tarafından resmen onaylandı.[5]
O zamanlar Lyon'da bir konsey düzenleyen Papa X. Gregory'nin, Lateran Konseyi'nin bu tür kurumların daha fazla çoğaltılmamasını emretmesinden bu yana kurulan tüm yeni tarikatları bastıracağı muhtemel olduğunu duyduktan sonra Pietro Lyon'a gitti. Orada, 1274'te X. Gregory'i yeni tarikatını onaylamaya ikna etmeyi başardı, onu Benediktinlerin bir kolu haline getirdi ve Aziz Benedict Kuralını izledi, ancak buna ek sıkıntılar ve yoksunluklar ekledi. Gregory onu papalık koruması altına aldı, elde edebileceği tüm mülklere sahip olmasını sağladı ve sıradan otoritesinden muafiyetle donattı. Yeni derneğin hızlı bir şekilde yayılmasını sağlamak için daha fazla şeye gerek yoktu ve Pietro kendini otuz altı manastırın ve altı yüzden fazla keşişin "üst genel müdürü" olarak görmeyi yaşadı.[7][5]
1293'te düzenlenen tarikatın bir bölümünde, Maiella'daki orijinal manastırın çok ıssız ve çok sert bir iklime maruz kaldığına karar verildiğinde, tarikatın genel merkezi ve genel üstünlerin ikametgahı olarak Sulmona yakınlarındaki ovalardaki Kutsal Ruh Manastırı'nın olması kararlaştırıldı, 18. yüzyılda tarikat ortadan kalkana kadar da böyle devam etti.[8] Pietro, yeni manastıra bakan bir uçurum kenarındaki inziva yerine yerleşti, ancak orada uzun süre rahatsız edilmeden kalamadı.[1]
Papa olarak seçimi
Kardinaler, Nisan 1292'de Papa IV. Nicholas'ın ölümünden sonra Perugia'da toplandılar. İki yıldan fazla bir süre sonra hala bir fikir birliğine varılmamıştı. Kardinaler tarafından Benediktin münzevi olarak bilinen Pietro, kardinalere hızlıca bir papa seçmezlerse ilahi intikamın onlara düşeceği konusunda bir mektup gönderdi. Kardinal Koleji'nin yaşlı ve hasta Dekanı Latino Malabranca, "Baba, Oğul ve Kutsal Ruh adına, kardeş Pietro di Morrone'yi seçiyorum!" diye bağırdı. Kardinaler, Malabranca'nın çaresiz kararını hemen onayladılar. Çağrıldığında, Pietro papalık makamını kabul etmeyi inatla reddetti ve Petrarch'ın da dediği gibi, nihayet Napolyon kralı ve Macaristan tahtına talip olan bir heyetin eşliğinde kardinal heyetinin ikna etmesine kadar kaçmaya çalıştı. 5 Temmuz 1294'te seçilen[9] 29 Ağustos'ta Abruzzo'daki Aquila şehrindeki Santa Maria di Collemaggio'da Çelestin adını alarak taç giydi.[4]
Papalık dönemi
Göreve başladıktan kısa bir süre sonra Çelestin, papalık taç giyme töreninin yıldönümünde Santa Maria di Collemaggio'yu ziyaret eden tüm hacılar için nadir bir tam af çıkaran bir papalık boğa yayınladı.[10] Çelestin affı (Perdonanza Celestiniana) festivali, bu olayı anmak için her yıl 28-29 Ağustos'ta L'Aquila'da kutlanır.[11]
Siyasi deneyimi olmayan Çelestin, özellikle zayıf ve etkisiz bir papa olduğunu kanıtladı.[12] Roma Kuriası'ndan uzakta ve II. Charles Kral'ın tam gücü altında Napolyon Krallığı'nda görevini yürüttü. Kralın favorilerini Kilise görevlerine atadı, bazen aynı göreve birkaç kişiyi atadı. Bunlardan biri, Çelestin'in din adamı tıraşı ve küçük emirler verilmesini emrettiği Toulouse'lu Louis'di, ancak bu gerçekleştirilmedi. Benzer şekilde uzun süren bir seçimden sonra papalık konklafları için sıkı kurallar getiren Papa X. Gregory'nin bir kararnamesini yeniledi. Bir kararnamede, oruç tutarken Advent sırasında Kiliseyi yönetmek için üç kardinal atadı, ancak bu yine reddedildi.[13]
Yetkisinin eksikliğinin ve papalık görevleriyle kişisel uyumsuzluğunun farkına vararak, istifa olasılığı hakkında Kardinal Benedetto Caetani (nihai halefi) ile görüştü.[13] Bu, istifa hakkını ilan eden son bir kararnameyle sonuçlandı. Papa olarak beş ay ve sekiz günden sonra 13 Aralık 1294'te istifa ettiğini açıkça kullandı.[14] Feragatname belgesinde, onu bu adıma iten nedenleri şöyle belirtti: "Alçakgönüllülük, daha saf bir yaşam, lekesiz bir vicdan arzusu, kendi fiziksel gücünün eksiklikleri, bilgisizliği, insanların tersliğine, eski hayatının huzuruna olan özlemi".[15] Papalık asaletinin her dış sembolünden sıyrıldıktan sonra Napoli'den sıyrılıp eski yalnız yaşamına dönmeye çalıştı.[alıntı gerekli]
Kendiliğinden istifa eden bir sonraki papa, Batı Şizmini sona erdirmeye yardımcı olmak için 1415'te XII. Gregory oldu, bunu 719 yıl sonra 2013'te XVI. Benedict takip etti.[16][17]
Emeklilik, ölüm ve aziz ilanı
Eski Çelestin, artık Pietro Angelerio'ya dönen, bir kez daha münzevi olmasına izin verilmedi. Çeşitli partiler istifasına karşı çıkmıştı ve yeni Papa VIII. Bonifacius'un, bunlardan birinin onu karşı papa olarak kurabileceğinden endişelenmesi için neden vardı. Bunu önlemek için, Pietro'yu Roma'ya kendisine eşlik etmesi için emretti. Pietro kaçtı ve ormanda saklandıktan sonra manastır hayatına devam etmek için Sulmona'ya dönmeye çalıştı. Bu imkansız olduğunu kanıtladı ve bir fırtınanın gemisini limana geri dönmeye zorlamasıyla Dalmaçya'ya kaçma girişimi engellendikten sonra Pietro yakalandı. Bonifacius, tarikatının iki keşişi tarafından bakılan Pietro'yu Lazio'daki Ferentino yakınlarındaki Fumone kalesinde hapse attı, burada Pietro yaklaşık 81 yaşında 10 ay sonra öldü. Destekçileri, Bonifacius'un ona sert davrandığı ve nihayetinde Pietro'yu idam ettiği iddiasını yaydılar, ancak bunun için net bir tarihi kanıt yok.[18] Pietro Ferentino'da gömüldü, ancak cesedi daha sonra L'Aquila'daki Santa Maria di Collemaggio Bazilikası'na nakledildi.[19]
Çelestin'i destekleyen ve Bonifacius'a şiddetle karşı çıkan Fransa Kralı IV. Philip, Papa V. Clemens'in seçilmesinin ardından Çelestin'i azizliğe aday gösterdi. İkincisi, adaylığı incelemek için 13 Mayıs 1306'da bir muafiyet kararnamesi imzaladı.[20] Bonifacius'un Caetani ailesinin rakip Colonna ailesinin üyeleri tarafından oy çokluğu ile reddedildiği bir konsistoryumdan sonra 5 Mayıs 1313'te aziz ilan edildi.[21]
Mirası
Çelestin V ile ilgili modern ilginin çoğu, istifasına odaklanmıştır.[22] İstifayı resmileştiren ilk papaydı ve genellikle istifa eden ilk papa olarak söylenir; aslında Pontianus (235), XVIII. John (1009), IX. Benedict (1045) ve VI. Gregory (1046) tarafından bu konuda ön plana çıkarıldı.[23] Yukarıda belirtildiği gibi, Çelestin'in kendi kararı, Kilise kurumundan gelen hafif bir baskı sonucu ortaya çıktı. Papalık boğa Ubi periculum ile belirlediği X. Gregory'nin konklaf sisteminin yeniden tesis edilmesi o zamandan beri saygı görmektedir.[alıntı gerekli]
1966'da Papa VI. Paul'ün Ferentino'daki Çelestin'in ölüm yerini ziyaret etmesi ve Çelestin'i öven konuşması, Papa'nın emekliliği düşündüğü yönünde spekülasyonlara yol açtı.[24][25]
Çelestin'in kalıntıları, 2009 L'Aquila depremini atlattı ve bir İtalyan sözcüsü bunun "papa tarafından gerçekleştirilen bir başka büyük mucize" olduğunu söyledi.[26] Daha sonra depremden kısa bir süre sonra bazilikadan çıkarıldılar.[27] 28 Nisan 2009'da Aquila'daki deprem hasarını incelerken Papa XVI. Benedict, ağır hasar gören Santa Maria di Collemaggio'daki Çelestin'in kalıntılarını ziyaret etti ve Nisan 2005'teki papalık açılışında giydiği yün pallium'u cam tabutuna hediye olarak bıraktı.[28][29]
Çelestin'in doğumunun 800. yıldönümünü kutlamak için Papa XVI. Benedict, 28 Ağustos 2009'dan 29 Ağustos 2010'a kadar Çelestin yılını ilan etti.[30] XVI. Benedict, Çelestin yılını kutlamasının bir parçası olarak 4 Temmuz 2010'da Aquila yakınlarındaki Sulmona Katedrali'ni ziyaret etti[31] ve 10 Ekim 1294'te Çelestin'in kutsadığı ve kalıntılarının bulunduğu sunağın önünde dua etti.[32]
19 Mayıs için Martyrologium Romanum'daki girişi şöyledir:
Lazio'daki Alatri yakınlarındaki Castrum Fumorense'de, Abruzzo'da keşiş hayatı yaşarken, kutsallığı ve mucizeleriyle ünlü olan Aziz Petrus Çelestin'in doğum günü; seksenli yaşlarında Roma Pontifikusu seçildi ve Çelestin V. adını aldı, ancak aynı yıl görevinden vazgeçti ve yalnızlığa dönmeyi tercih etti.
Edebiyatta
Kalıcı bir gelenek, Dante Alighieri'nin Cehennem'in giriş salonunda gördüğü isimsiz figürü Çelestin V ile özdeşleştirir:
vidi e conobbi l'ombra di colui
che fece per viltade il gran rifiuto.
("Onu gördüm ve tanıdım
korkaklık yüzünden büyük reddi yapan gölgesini.")
— Cehennem III, 59–60
Bu özdeşleşmeyi yapan ilk yorumcular arasında Dante'nin oğlu Jacopo Alighieri[33], ardından 1324'te Graziolo Bambaglioli yer alır. Özdeşleşme ayrıca yakın tarihli bilim insanları tarafından da muhtemel kabul edilir (örneğin, Hollander, Barbara Reynolds, Simonelli, Padoan). Petrarch, Çelestin'i korkaklık suçlamasına karşı şiddetle savunmak için harekete geçti ve bazı modern bilim insanları (örneğin, Mark Musa) Dante'nin başka birini kastetmiş olabileceğini öne sürdüler (Esau, Diocletianus ve Pontius Pilatus çeşitli şekillerde öne sürüldü).
1346'da Petrarch, De vita solitaria'sında Çelestin'in reddinin yalnız bir yaşamın erdemli bir örneği olduğunu ilan etti.[34]
Papa Çelestin V, Dan Brown'ın Melekler ve Şeytanlar adlı eserinin 88. bölümünde, tartışmalı bir şekilde öldürülen bir papa örneği olarak anılıyor. Brown, mezarının bir röntgeni "Papanın kafatasına çakılmış on inçlik bir çiviyi ortaya çıkardı" diye yazıyor.[35] Röntgene atıfta bulunma kurgusal olsa da (Çelestin'in mezarında hiç röntgen çekilmemiştir), Çelestin'in öldürüldüğü, muhtemelen halefi Papa VIII. Bonifacius'un emriyle; ancak bunun için tarihi bir kanıt yoktur.[36] 2013'te Çelestin'in kafatasındaki yarım inçlik deliğin incelenmesi, kalıntılar iskelet haline geldiğinde, muhtemelen yeniden gömüldüğünde ölümden sonra meydana geldiğini ortaya koydu.[37]
Papa Çelestin V'in yaşamı, 1968'de Ignazio Silone'nin L'avventura di un povero cristiano (Mütevazı Bir Hristiyanın Macerası) ve 1990'da Peter Barnes'ın Sunsets and Glories adlı oyunlarında canlandırılıyor.
Hayatı, Brendan Connell'in kısa öykü koleksiyonu The Life of Polycrates and Other Stories for Antiquated Children'daki "Kutsal Ruh Kardeşi" adlı kısa öykünün konusudur.[38]
Yazar Jon M. Sweeney'nin 2012'de Image Books/Random House tarafından yayınlanan The Pope Who Quit: A True Medieval Tale of Mystery, Death, and Salvation (İstifa Eden Papa: Gizem, Ölüm ve Kurtuluş Üzerine Gerçek Orta Çağ Hikayesi) adlı popüler tarih kitabının konusudur.[2] 2013'te HBO film haklarını satın aldı.[39]
Çelestin V, modern Yunan şairi Constantine P. Cavafy'nin Che Fece...Il Gran Rifiuto adlı şiirinin konusudur.[40][41]
Ayrıca bakınız
Çelestin V tarafından atanan kardinaler
Katolik azizler listesi
Papa listesi
Kaynaklar
Wikimedia Commons'ta Papa Çelestin V ile ilgili medya
"Papa Aziz Çelestin V". Katolik Ansiklopedisi. 1913.