Özet (TL;DR) @ 2019-01-20 08:20:02.761587: Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün resmi verilerine göre Türkiye’de 18 yaş altında 1 milyon 646 bin 53 Suriyeli çocuk yaşıyor. Mayıs 2011-Ocak 2019 arasında ülkemizde 410 bin Suriyeli bebek doğdu. Geri…

---

[email protected] - Fotoğraflar: Murat ŞAKA

Sadece ate ş seslerini hatırlıyorum
Meryem Safa (8)
Abim ve iki kız kardeşim var. Beş yıl once geldik. Neresinden geldiğimizi hatırlamıyorum ama ateş seslerini hatırlıyorum. Okula gidiyorum, en yakın arkadaşımın adı Yağmur, onu çok seviyorum. Diğer arkadaşlarım hep Suriyeli. Annem Suriye'deki eski evimizin çok buyuk ve guzel olduğunu anlatıyor, buradaki evimiz çok kuçuk. Çay içmeye bize gelir misin?

Ö ğretmen *hep bana k ızıyor*
Muhammed Soub (11) Ben uç yaşındayken gelmişiz, Suriye'yi hiç hatırlamıyorum. Annem "Artık donmeyeceğiz" dedi ama orası neresi ben bilmiyorum. Bir tek bu sokağı biliyorum. Geçen sene okula gidiyordum ama oğretmenim vuruyor diye bıraktım. Başka çocuklar benimle kavga ediyor, oğretmen hep bana kızıyor. Turk çocuklara daha iyi davranıyor ama ben de burada yaşıyorum, ben de Turkçe konuşuyorum. Burada çok mutluyuz, geri donmeyeceğiz.

Bana 'Dandik Suriyeli' *deyip* g uluyorlar
Ahmed Safa (10) Üç kız kardeşim var. Beş yıl once Halep'ten geldik. Burada kuçuk bir evde oturuyoruz. Komşularımız bizi hiç sevmiyor. Bana "Dandik Suriyeli" deyip guluyorlar. Bize hiç yardım etmiyorlar, ses yapıyoruz diye kızıyorlar.

Annem bir T urk'le evlendi, *ben de art ık Turkum*
Nesrin El-Ali (13)
Beş yıl once Halep'ten geldik. Beşinci sınıfa gidiyorum. Halep'te guzel bir hatıram yok ama en kotu gunumu hatırlıyorum. Ablamla yengemlere gidiyorduk, bir uçak okulu vurmaya çalıştı. Yengeme kapıyı açsın diye bağırmaya başladık ama duymadı bizi. Sonra açtı kapıyı, içeri girdik, o sırada bomba atıldı. Çok korkmuştuk. Dayımın çocuğu da dışarıdaydı, bizimle onun kolu kanamıştı. Sonra hepimiz Turkiye'ye geldik. İlk Gaziantep'e gittik, iki yıl kaldık. Sonra bir yıl Osmaniye'de. İki yıldır da İstanbul'dayız. En çok Osmaniye'yi sevdim, her yerde Ataturk'un fotoğrafları ve bayraklar vardı, çok seviyordum. Annem burada bir Turk'le evlendi, babam Turk olduğu için ben de Turkum.

Benim anne-baba Suriyeli, ben T urkiyeliyim
Sabriye Soub (7) Birinci sınıfa gidiyorum. Çok iyi Turkçe konuşamıyorum. Ablam, abilerim var. Bizim sokakta dizi çekiliyor, ben de okul sonrası buraya gelenleri gezdiriyorum. 'Vartolu'nun evine goturuyorum. 2 lira, 3 lira veriyorlar. Bazen burası çok kalabalık oluyor, o zaman okula gitmiyorum. Suriye'yi hiç gormedim. Benim anne-baba Suriyeli, ben Turkiyeliyim.

S oylemezsem *kimse anlam ıyor *
Muhammed Abbas (16) Sekiz sene once Halep'ten geldik. Halep guzeldi; bizim kapının onune uç bomba atılana kadar. Bacağımdan yaralandım, ameliyat oldum, şimdi iyiyim. Babam felç geçirdi. Balat'ta buyudum ben. Halep'teki evimin çatısı ve penceresi kalmadı, artık oraya donemeyiz. Geç başladığım için altıncı sınıfa gidiyorum, Turk arkadaşlarım da var. Zaten artık kendimi Turk gibi hissediyorum.Soylemezsem kimse Suriyeli olduğumu anlamıyor.

Annem d onmek istiyor, *ben burada* mutluyum
Emir El-Bakim (7)
Turkiye'de doğdum. Suriye'ye hiç gitmedim. Annemle babam "Belki bir gun doneriz" diyor. Annem çok donmek istiyor, burada mutlu olmadığını soyluyor. Ben burada mutluyum, arkadaşlarım var. Buyuk çocuklar benimle Suriyeli diye dalga geçiyorlar ama ben Suriye'yi hiç bilmiyorum.

Ailem d onuyoruz dese gitmek istemem
Zehra Soub (13) Beş erkek, bir de kız kardeşim var. Ben beş yaşındayken Turkiye'ye geldik ama çok hatırlamıyorum, annemin anlattıklarından biliyorum. Annem hep anlatıyor Suriye'yi. Ailem de geri donmeyi duşunmuyor ama bir gun hadi donuyoruz deseler, ben gitmek istemem. Burada buyudum ve çok alıştım Turkiye'ye. Bir suru arkadaşım oldu. Kendimi buraya ait hissediyorum, burayı çok seviyorum, sorana Turk olduğumu soyluyorum.

_ 1.646.053
_ T urkiye'de yaşayan Suriyeli çocuk sayısı

_ 410.000
T urkiye'de doğan Suriyeli bebek sayısı_

_ 650.000
Okula gidebilen Suriyeli çocuk sayısı_

_ 1.000.000
_ E ğitim alamayıp 'kayıp kuşak' olarak kaydedilen Suriyeli çocuk sayısı

**

Ahmed ve Meryem Safa 'nın kardeşleri Suna burada doğanlardan. Henuz iki yaşında. Abisi ve ablası onun bez ve diğer ihtiyaçlarını gidermek için Balat sokaklarında turistlere yol tarif ederek para kazanmaya çalışıyor.

Uzmanlar yorumluyor

**

Biriken ofke çok ciddi sorunlara yol açabilir
Prof. Dr. Murat Erdo ğan (Hacettepe Üniversitesi G oç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi kurucusu)

**

**

◊ G oruştuğumuz Suriyeli çocuklar bize Turkiye'de kalmak istediklerini soyledi. Siz de daha once buyuk bir kısmının Turkiye'de kalacağını açıklamıştınız. Nedir son durum?

- 2015'e kadar geri donme isteği de imkanı da vardı ama sonrasında çok şey değişti. Suriye buyuk guçlerin savaş sahnesi oldu, 500 bin insan oldu, ulke harabeye dondu. Dahası, 2011'den itibaren gelenler yeni yaşamlarını kurmaya başladılar, Turkiye'nin her tarafına kendi istekleriyle dağıldılar. Geri donuş artık imkansız hale geldi. Bunu çocuklar da biliyor. Mayıs 2011-Ocak 2019 arasında 410 bin Suriyeli bebek Turkiye'de dunyaya geldi. Sadece 2018'de 140-150 bin çocuk doğdu. Ben 2015'ten bu yana yuzde 80'den fazlası kalacak diyordum, şimdi yuzde 90 diyebilirim.

◊ Okul çağındaki çocukların çoğu Turkçe konuşabiliyor ama ne kadarı eğitim alabiliyor? Eğitimsizlik hangi sorunlara yol açar?

- Okul çağında (5-17 yaş) Suriyeli çocuk sayısı resmi verilere gore 1 milyon 45 bin. Ama Afgan ve Iraklı başta olmak uzere diğer çocuklarla birlikte toplam okul çağı multeci çocuk sayısı 1 milyon 235 bini aştı. Yaklaşık 600 bin çocuk okullaştırıldı. Kapasite ve dil/alfabe farkından kaynaklanan ciddi sorunlar var. 2019'da en az 450 bin, 2011'den bu yana en az 1 milyon çocuk okullaşamayıp 'kayıp kuşak' olarak kayıtlara girdi. Eğitim butun sureçlerin ilk adımı. Bu, artık bizim geleceğimizi ilgilendiren hassas bir konu.

◊ Konu ştuğumuz çocuklardan, Turkiyeli ve Suriyeli çocuklar arasında ciddi gruplaşmalar yaşandığını oğrendik. Bu durum çozulmezse ileride nasıl problemler doğar?

- Eğitimde temel sorun stratejik kararsızlık ve kapasite. Suriyeli çocuklar için ilaveten 1300, diğer multeci çocuklar da dikkate alınırsa 1700 okula, en az 50-60 bin oğretmene ihtiyaç var. Bunlar için paranız olsa bile zaman gerekiyor. Onun için sıkıntıların olması kaçınılmaz. Yine de 600 bin çocuğun okullaşması buyuk başarı. Bu sayı Avrupa'da pek çok ulkedeki toplam ortaoğretim oğrenci sayısından bile fazla. Burada Turk velilerin çocukların eğitimde geri kaldıklarına ilişkin ciddi kaygıları ve eleştirileri var. Bunu da mutlaka ciddiye almak lazım. Aksi halde gettolaşma ve hem Turk hem de multeci çocuklarda biriken ofke çok ciddi sorunlara yol açabilir.

◊ Peki ne yap ılmalı?

Hiç kuşku yok ki uyum sureci artık sadece Suriyelileri değil bizi de ilgilendiriyor. Bu çocuklar savaşın parçası değiller ve şu an Turkiye'de olmak hiçbirinin kararı değil. Hem kayıp kuşakları daha da buyutmemek ve onlara onurlu bir yaşam sunmak hem de kendi huzurumuz ve geleceğimiz için çocuklara ozel onem vermemiz gerekiyor.

G unde 350-390 arası *Suriyeli bebek do ğuyor *
Prof. Dr. Şebnem Koşer Akçapar (Ko ç Üniversitesi Goç Araştırmaları Merkezi Yonetim Kurulu uyesi)

**

**

◊ T urkiye'de doğan Suriyeli bebek sayısı kaç?

Gunde 350-390 arası Suriyeli bebek dunyaya geliyor. Dunyadaki benzer orneklere bakarak, bu sayının zaman içinde artmayıp azalacağını duşunuyorum.

◊ Peki okul çağındaki çocuk sayısı?

1 milyonun uzerinde. 2017-2018 eğitim-oğretim yılında, bu çocukların 610 bini okullara gidebiliyordu. 2018-2019 doneminde 650 bine yukseldi. Kız-erkek oğrenci sayıları neredeyse birebir. Turkiye'de geçici koruma altındaki çocukları okullaştırma çabaları, kısa surede oranları yuzde 62'ye kadar çıkardı. Ancak sorunlar bitmedi, sadece evrildi. Farklı sosyoekonomik nedenlerle, halen okullaşamayan çok fazla Suriyeli çocuk var.

◊ T urkiyeli ve Suriyeli çocuklar arasında okullarda uyum problemi yaşandığını oğrendik. Sizin gozlemleriniz var mı?

Evet, bazı okullarda gruplaşmalar, ayrımcılık, sosyal dışlanma vakaları var. Bu durum, zaten gettolaşmanın ve duşuk sosyoekonomik mahallelere eklemlenen multeci ailelerin bir sosyal eşitsizlik dongusu içine girmesinden kaynaklanıyor. Kaynakların az olduğu bir yerde, çekememezlik de başlıyor. Eğitim kalitesini artırmak ve daha kapsayıcı bir oğretim olanağı sunmak amacıyla, belli bolgelerde sivil toplumun (Hayata Destek Derneği, İltica ve Goç Araştırma Merkezi gibi) ve tum illerde MEB'in, UNICEF'in projeleri var. Turkiye'de Suriyelilerin yuzde 96'sı şehirlerde, aramızda ama toplumla pek kaynaşmadan yaşıyor. Çeşitliliği yonetmek ve yukarıdan tektip politikalar uretmek yerine, yereldeki sorunları ve farklı gruplar için ihtiyaçları teşhis edip harekete geçmek gerekiyor.

◊ Bu çocukları topluma katmak ve geleceğe kazandırmak için neler yapılmalı?

- Bu gençleri ve çocukları topluma ve geleceğe kazandırmak ulkemizin de yararına. Turkiye'de de kalsalar, bir gun ulkelerine geri de donseler, her iki ulke arasında bir kopru rolu ustlenecekler. Beğensek de beğenmesek de artık Turkiye bir goç ulkesi ve bunu iyi yonetmemiz lazım. Bunun için onlara eğitim ve insana yakışır iş fırsatları vermeli, istihdam edilebilirliklerini ve kendilerine yeten bireyler olmalarını sağlamalıyız. Goçmen ve multeci çocukların ulusal yasalar ve uluslararası sozleşmelerle koruma altında olduğu, çocuk haklarını gozeten ve insan guvenliğini on planda tutacak politikalar uretmeliyiz.