Özet (TL;DR) @ 2018-05-14T00:00:00.000Z: “İsimlerimiz sosyal statümüzü ya da görünüşümüzü etkiliyor mu?” sorusu farklı disiplin dallarının uzun zamandır ilgilendiği bir konu. Nitekim bu yönde yapılan...
"İsimlerimiz sosyal
statumuzu ya da gorunuşumuzu etkiliyor mu?" sorusu farklı disiplin dallarının
uzun zamandır ilgilendiği bir konu. Nitekim bu yonde yapılan araştırmaların
sonuçlarına gore yanıt: Evet.
Araştırmacılar 10 yıllardır, isimlerin kişiler uzerindeki etkilerini inceliyorlar. Sonuçlar ise isimlerimizin meslek seçimimizi, yaşadığımız yeri, kiminle evlendiğimizi, aldığımız okul notlarını, hangi hisse senedine yatırım yaptığımızı etkileyebildiğini ortaya koyuyor.
Dahası çok istediğiniz bir okuldan aldığımız kabul belgesi , hayalini kurduğunuz işe kabul edilmemiz, grup çalışmalarında yuksek performans gostermemizden bile ismimiz sorumlu olabilir.
Psikoloji dunyası bunu " o rtulu benlikçilik etkisi" kavramı ile açıklıyor. Bu etkiye gore kişiler, kendilerine yakın olanı seçiyorlar ve kendi yansımalarını başkalarında gormeyi seviyorlar. Mesela, pazarlama dunyasında Nutella ya da Coca Cola gibi markaların urun etiketlerine kişi isimlerini yazarak, tuketicide kişisel bir pazarlama deneyimi sunması bu konuya yonelik guçlu bir ornek olabilir.
Ancak bildiğiniz uzere isimler yaşadığımız toplum, çağa gore değişiklik gosterirken, populariteleri toplumsal, ekonomik, sosyo-kulturel gibi bir çok olgunun ekseninde değişiklik gosteriyor. Mesela, çılgınlık seviyesine gelebilecek Facebook(Meksika), IKEA (İsveç), Adolf Hitler ve Usama Bin Ladin (Almanya), Paris (İsviçre) gibi farklı isimlerin bir bebeğe verilmesi farklı ulkelerde yasak olabiliyor.
E-ticaret devi Amazon'un akıllı ev asistanı Alexa ise bugunlerde isim konusunda bir donemin sonunu getiriyor gibi gorunuyor. Zira, ABD'de Alexa, Alexas gibi isimler son yıllarda hızla popularitesini kaybediyor.
Maryland Üniversitesi profesorlerinden Sosyolog Philip N. Cohen bu konuyu mercek altına alması ile ortaya çıkan ilginç detaylar Alex ve Alexas gibi isimlerin Amerikan toplumunda artık eskisi kadar kabul gormediğini ortaya çıkarıyor.
Amerikan Sosyal Guvenlik İdaresi'nden temin edilen veriler, 1990'larda populer olmaya aday olan isimlerden biri olan Alexa'nın, 2015'de her 1000 bebekten 6'sına verildiğine tanık oluyoruz. Ancak Amazon'un sanal asistanı Alexa'nın pazara sunulması ve pazarda yaygınlaşmasının ardından bu oranın 2016'da hızlı bir duşuş gozlemleniyor 2017'de bu oran binde ikiye'ye kadar geriliyor. Gorunen o ki, teknoloji dunyası, kuresel ekonomik değerleri, toplu tuketici davranışlarını ve alışkanlıklarını ve toplumların yeniden şekillenmesi kadar mikro olçekte de bir etki gosterebiliyor.
Amerikan halkının elbette bu konuda kendince haklı bir yanı da var. Şuphesiz hiç bir aile çocuğunun kendini 'Merhaba, ben Alexa' diye tanıtırken, sanal asistan muamelesi gorerek alay konusu olmasını istemez. Ya da bu isme sahip çocukların, her şeyi doğru bilme misyonunu benimseyerek boyle bir sorumluluk altında ezilmeleri pek de şaşırtıcı olmaz.
İngiltere'de ailelerin yuzde 55'i kaygılı
Zira araştırmalar da ailelerin de bu konuda oldukça kaygılı olduğunu gosteriyor. İngiltere'de yapılan araştırmalar ebeveynlerin %55'inin, çocuklarına verilen isimlerin hastag, internet memesi veya başka herhangi bir internet trendi olması durumunda buna kaygı ile yaklaşacaklarını belirtiyorlar.
Teknoloji dunyasının toplumların sosyal dengeleri uzerindeki etkisi sadece Amazon ile sınırlı değil. İngiltere'de yaygın bir isim olan Emma, Facebook'un yapay zeka tabanlı kişisel asistanı M'i piyasaya surmesi durumunda pek de tercih edilmeyebilir. Zira kısaca Em olarak soylenen Emma'nın M ile anımsanacağına yonelik kaygılar var.
Amazon, akıllı asistanına Alexa gibi populer bir isim vererek belki de tuketicisinde o rtulu benlikçilik etkisi yaratmak istedi. Bu şuphesiz urunun satışlarında pozitif bir etki yarattığı gibi tuketicinin de urune daha hızlı adapte olmasını sağlamıştır. Ancak urun o kadar guçlu ve etkisi o kadar buyuk ki, isminin değeri bir insana verilemeyecek kadar ebeveynleri baskı altında tutarak, sosyal dengeleri değiştirebiliyor.