Özet (TL;DR) @ 2018-04-25T00:00:00.000Z: Kripto paralar ile ilgilenen veya yatırımcı olan herkesin bir fikri var bu konuda. Ethereum ve Ethereum-Classic arasındaki kavga hem ideolojik hem de etik üzerinden yürüyor. Ama kendi...

Kripto paralar ile ilgilenen veya yatırımcı olan herkesin bir fikri var bu konuda. Ethereum ve Ethereum-Classic arasındaki kavga hem ideolojik hem de etik uzerinden yuruyor. Ama kendi fikrimizi oluşturmadan once biraz geçmişe yolculuk yapıp ethereumun geçmişindeki kilit olaylara bir goz atalım istedik.

The DAO'nun oluşumu

Butun ethereum ekosistemi akıllı sozleşmeler uzerine kuruludur. Daha once hiç duymamış olanlar için; akıllı sozleşmeler, sozleşme şartlarının otomatik olarak kendi kendine uygulandığı ve ethereum ekosisteminde işlerin nasıl yuruduğunu belirleyen programcıklarıdır.

The DAO-Decentralized Autonomous Organization(merkezcil olmayan otonom organizasyon) ise birden çok akıllı sozleşmenin bir arada çalışarak oluşturduğu ve ethereumu devrimsel bir değişikliğe surukleyecek bir konsept olarak ortaya çıktı. Basitçe ethereum blockchainindeki DAPPlar (decentralised autonomous applications) için risk sermayesi fonlaması sağlayacak bir platform.

Finanse edilecek DAPP için soz sahibi olmak isteyenin ethereum karşılığında DAO Token satın alıp DAO ekosisteminin bir parçası olması gerekiyor. Daha sonra DAPPın, ethereum ekosisteminin kuratorleri olarak adlandırılan, bilinen ve guvenilen isimler tarafından onaylanması gerekiyor. Onay alıp listelenen DAPP, DAO Token sahipleri tarafından oylanırlar ve yuzde 20 uzerinde oy alan DAPPlar fon alma hakkı kazanırlar. (kick-starter platformunun kripto para ekosistemi uzerine kurulmuş hali diyebiliriz)

DAO projesinin sunduğu şeffaflık, esneklik ve kontrol mekanizması daha once orneğine rastlanmamış bir yatırımcı akını yarattı. Herkes pastandan payını almak istiyordu. Kurulduğu 28 gun içerisinde, platform 150 milyon dolar değerinde ethereum toplamıştı. Başka bir bakış açısı ile; o tarihte piyasada bulunan ethereumların yuzde 14'u DAO projesinin elindeydi.

Yatırımcının beğenmediği bir DAPP onay alıp fonlama kazanırsa, ayrılmak isteyen kişi için ayrılma fonksiyonu adı ile bir çıkış kapısı da yaratılmıştı. Bu fonksiyon ile yatırımcı, DAO ya aktardığı ethereumları geri alabilir hatta isterse kendi kardeş DAO platformunu oluşturarak yeni proje teklifleri kabul etmeye bile başlayabilirdi. Tek bir şart ile; eğer DAO'dan ayrılıyorsanız geri aldığınız ethereumları 28 gun boyunca harcayamıyordunuz. Ethereum ekosisteminde ki birçok kişi bu şartın çok buyuk sorunlar yaratacağına dair endişelerini bildirmiş, DAO projesi geliştiricileri ise bunu bir sorun olmayacağına dair guvence vermeye çalışmıştı ama oyle olmadı, ethereumun, ethereum ve ethereum-classic olarak ayrılmasına neden olacak fırtınanın başlangıcı oldu.

The DAO saldırısı

17 Haziran 2016 tarihinde bu açığı somurmenin yolunu bulan birileri ortaya çıktı ve The DAO içerisinde bulunan ethereumların 3'te 1'ini çekmeyi başardı. O tarihte çalınana ethereumlar 50 milyon dolar değerinde idi.

The DAO projesinden ayrılmak isteyenin, sisteme basit bir ayrılma talebi gondermesi gerekiyor. Daha sonra ayrılma fonksiyonu iki adım takip ediyor;

• Yatırımcıya ethereumlarını elinde ki DAO Tokenlar karşılığında geri ver,
• Kayıt defterinde bu transferi kaydet ve iç hesabın mutabakatını yap.

Bilgisayar korsanının yaptığı ise ayrılma talebi içerisine bir tekrar fonksiyonu eklemek oldu ve sonuç şu şekilde gelişti;

• Yatırımcıya ethereumlarını elinde ki DAO Tokenlar karşılığında geri ver;
• Kayıt defterine transfer işlemi kayıt ettirilemeden once tekrar fonksiyonu devreye girer ve daha fazla ethereum karşılıksız olarak saldırgana aktarılır.

Bu olay toplamda 50 milyon dolar değerinde ethereumun, kelimenin tam anlamıyla butun yatırımcıların gozu onunde bilgisayar korsanı tarafından yaratılmış kardeş DAO'ya akmasını sağladı.

Burada bir konuya açıklık getirmek gerek; bu saldırı The DAO'nun kodundaki bir açık sayesinde gerçekleşti. Ethereum ana blockchaini ile hiçbir ilgisi yok. The DAO projesi ethereum blockchaini uzerinde çalışan bir program sadece. Ethereum kurucularından Gavin Wood'un soylediği gibi; The DAO saldırısı için ethereumu suçlamak, her web sitesi çoktuğunde internet çoktu demek gibi.

The DAO saldırısının ardından

Bu olayda suçlanacak olan her ne kadar ethereum olmasa da, insanların kripto para ekosistemine guveni genel olarak sarsılmış ve ethereumun değeri 20 dolardan 13 dolara inmişti.

Bilgisayar korsanı 50 milyon dolar değerinde ethereum çalmış ve yarattığı kardeş DAO'ya aktarmış olsa da, bunu mumkun kılan akıllı sozleşmenin kodunda bulunan, geri alınan ethereumların 28 gun boyunca kullanılamayacağı şartı sebebi ile hareketsiz bir şekilde duruyordu. Bunu fırsat bilen ethereum geliştiricileri çozum yolları aramaya başladılar ve uç potansiyel çozum onerisi one çıktı:

1. Kimse bir şey yapmasın
2. Soft fork
3. Hard fork

Kimse bir şey yapmasın

Ethereum ekosistemi içerisinde ki bir bolum, hiçbir şey yapılmaması taraftarı idi. Nede olsa ethereum felsefesinin doğasına aykırı. Yazılmış olan kod kanundur. Çoğunluk ise bu fikirden pek memnun değildi ve soft fork için oy kullandılar.

Soft Fork Nedir?

Herhangi bir blockchainin guncellenmesi gerektiğinde bunun iki yontemi var; soft fork ve hard fork. Soft forku, geriye donuk uyumluluğu olan bir yazılım guncellemesi gibi duşunebiliriz. Bilgisayarınızda MS Exel 2005 kurulu olsun ve 2015 surum Exel ile yaratılmış bir dosyayı açmak isterseniz, Exel geriye doğru uyumlu olduğu için bunu başarırsınız ancak Exel 2015 surumu ile gelen bir ozelliği goruntuleyemezsiniz.

Basitçe ethereum geliştiricilerinin planladığı, kullanıcıların guncelleyip guncellememeye kendi karar verdiği ama guncellesin guncellemesin herkesin birbiri ile iletişimde kalabildiği bir soft fork idi. Bilgisayar korsanları tarafından çalınan ethereumların tamamen devreden çıkartılıp yok sayıldığı bir çozum planlanıyordu. Ethereum ekosisteminin buyuk çoğunluğunun hemfikir olduğu bu plan başarılı olacak gibi gorunuyordu ancak başka bir tehlikeyi beraberinde getiriyordu: DOS (denial of service) saldırısı.

Soft Fork DOS saldırısı

Ethereum ekosisteminde ki madencilik işlemleri GAS ile odullendiriliyor. Bu sistem DOS saldırılarının onune geçiyor. Eğer kotu amaçlı birileri ağı yoğun işlem gerektiren transferler ile doldurarak saldırmak ister ise işlemler için yuklu miktarda GAS odemesi gerekeceğinden pekte pratik bir yaklaşım değil. Ancak gerçekleştirilmesi planlanan soft fork sırasında saldırgan bu sistemin arkasından dolanmanın bir yolunu bulabilir ve neredeyse hiç GAS odemeden kotu amaçlı kodunu madencilere çalıştırtabilirdi. Bu sebeple soft fork seçeneği tamamen ortadan kalkmış oldu ve geriye sadece hard fork seçeneği kaldı.

Hard Fork nedir?

Sof fork ve hard fork arasında ki en temel fark, hard forkun geriye donuk uyumluluğunun olmaması. Bir kere uygulandığı zaman geri donmenin herhangi bir yolu yok. Guncellemeye katılmadıysanız guncelleme yapan kullanıcılar ile herhangi bir iletişiminiz olamaz.

Ana ethereum blok zincirinin DAO saldırısının hemen oncesinde ki bloğundan (blok 1.920.000) bir ayrılma gerçekleşti ve tamamen ayrı iki blockchain ortaya çıktı. Yeni yaratılan blockchain Ethereum (ETH) ismini aldı.

Bu hard forkun temel amacı, The DAO projesine ethereum gondermiş herkese tek bir odeme fonksiyonu olan bir akıllı sozleşme ile geri odeme yapılması idi. Her 100 DAO için 1 ETH geri odeme yapılacaktı ve bu durum ciddi tartışmalara yol açtı. Hard fork karşıtı olanlar guncelleme yapmayı reddetti ve orijinal blockchaine sadık kalarak Ethereum-Classic(ETC) adı ile yollarına devam etme kararı aldılar.

İşte bu nokta ethereum ve ethereum-classic arasında gitgide alevlenen kavganın çıkış anı idi. Ethereum kurucularından Gavin Wood'un, bitcoinin doğumundan beri gerçekleşen en onemli olay olarak nitelendirdiği bu ayrım sonucu çıkan kavga hem etik hem de ideolojik açıdan çok onemli.

Peki ethereum kurucuları Vitalik Buterin ve Gavin Wood gibi ağır isimlerin bir yaratılan yeni blockchaini desteklemelerine rağmen eski blockchain neden devam ediyor? Bu sorunun cevabı biraz kripto para felsefesi ile ilgili. Kripto paralar ilk duyurulduklarında temel olarak mevcut finans siteminde ki çurumeye bir tepki olarak ortaya çıkmışlardı. Blockchainlerin susturulamaz yapısı insanların kaprislerinden ve hırslarından etkilenmemesi içindi. Bu sebeple hard-fork karşıtları, eğer tek bir saldırı ile blockchaini değiştirebiliyorsanız bunun neresi susturulamaz argumanı ile ortaya çıkıyorlardı. Greyscale CEO'su Barry Silber gibi kripto-idealistlerinin ethereum-classic arkasında toplanmasının nedeni bu goruştur. Ama ethereum- classic te de goz ardı edilemeyecek sorunlar vardı.

En temel sorun ETC'nin geriye donuk uyumluluğunun hard fork ile ortadan kalkması. Buterin ve Wood gibi ağır isimlerin ETH'e geçmesi demek gerçekleşecek yeni guncellemelerden yararlanamayacakları anlamına geliyor ki boyle de oldu. Hard fork sonrasında ETH Proof of Work (POW) algoritmasından Proof of Stake(POS) algoritmasına geçiş yaptı ve ETC bu guncellemeyi yapamadı.

Bunun da otesinde bazı komplo teorisyenleri ETC'yi ethereuma yapılmış bir saldırı olarak gorduler. ETH karşıtlarının ethereumun gozden duşmesi için planlanmış olduğu savunuldu.

Kim ne derse desin ethereumun yeni formu ETH. Geliştiricilerinin en onemli isimlerinin de ETH'e geçmesi bunu gosteriyor. Ayrıca ETH çatallanmadan beri bir çok yenilikle guncellenirken ETC'de pek bir hareket yok. ETH'in oluşmasının tek bir nedeni var; kripto para tarihi boyunca gerçekleşmiş en buyuk saldırıdan zarar gormuş kişilere yatırımlarını geri verebilmek. ETH aynı zamanda boyle kotu bir olay karşısında topluluğun bir araya gelerek beraberce bir çozum uretip zafere ulaşması açısından da onem arz eder.

Ama onceden de soylediğimiz gibi ETH, blockchain felsefesinin susturulamaz ilkesine tamamen zıt bir çozum. Kodun kanun olduğu fikrine tutunanlar için ETH ethereum a yapılmış bir darbe idi ve blockchain olduğu gibi kalmalıydı. Önumuzde ki yıllarda başka bir hard fork olmayacağının garantisini kim verebilirdi. Ya başka başka ethereumların oluşmasını sağlayacak birçok hard fork olursa? (gerçi ethereum ekosistemindeki çoğunluğun bu konuda oy kullanması gibi duşuk bir olasılık ama gerçekleşebilir) bu durum ethereumun değerini genel olarak duşurmeyecek mi?

Ethereum ve Ethereum-Classic'in artılarını ve eksilerine bakalım

Ethereum-Classic

**Art ılar

• Blockchainlerin susturulamaz olduğu ilkesinin arkasında duruyor
• Son donemde birkaç ağır isim desteklemeye başladı

Eksiler

• ETH blockchaininde yapılan yeniliklerin hiç birine erişimi yok.
• Ethereumun ağır isimleri Buterin ve Wood ETH tarafına geçti
• Ethereuma bir saldırı ve hakaret olarak kabul ediliyor
• Sahtekarlarla dolu olduğu iddia ediliyor

Ethereum

Art ılar

• Çok hızlı bir şekilde gelişiyor ve buyuyor.
• Ethereumu yaratan ekip bu yoldan ilerliyor
• DAO saldırısında zarar gorenlerin zararlarını karşıladılar
• Surekli guncelleniyor
• ETC'den çok daha yuksek hesaplama gucune sahip (Hash Rate)
• Ethereum toplumununu bir sorun karşısında nasıl bir araya gelerek başarılı bir çozum urettiğinin orneği
• Enterprise Ethereum Alliance (EEA) ismi ile 200 den fazla şirketin bir araya gelerek kurduğu grup blockchain ve akıllı sozleşme teknolojisini Fortune 500 şirketlerine uygulamak için çalışıyor. Üyeler arasında Microsoft, JP Morgan, Toyota ve ING gibi isimler var.

Eksiler

• Susturulamaz ilkesine karşı çıktı

Ethereum tarihi içerisinde her iki tarafı da inceledikten sonra yatırımcı elbette kendi kararlarını vermeli. Ancak ethereumun blockchain ve akıllı sozleşme teknolojisi ile dunyaya kazandıracakları içerisinde yer almak isteyen ETH tarafında durmalı. ETH karşıtlarının tartışmalara sundukları ideolojik arguman tabii ki kabul edilmelidir ancak bu olçekte bir saldırıya karşı boyle bir topluluğun da sessiz kalması beklenemez.

Sonuç olarak Ethereum çok ciddi bir felaketten sonra muhteşem bir donuş sergiledi ve vaat ettiği şeyleri gerçekleştirmek için emin adımlarla yoluna devam ediyor. Ethereum sadece bir kripto para birimi değil, uzerinde projelerin geliştirilebildiği çok ciddi bir platform. EEA gibi bir organizasyonu da arkasına alarak ciddi gelişmelere on ayak olacak. ETC için aynısını soylemek pek mumkun değil. Ethereum ailesi içerisinde hep kara koyun damgasını taşıyacak.