NATO, günümüzde Türkiye’de olduğu gibi Avrupa Birliği’nde (AB) de tamam mı
devam mı tartışmalarıyla sık sık gündeme geliyor. Avrupa Ordusu önerisi henüz
rafa kaldırılmamışken, Haziran ayındaki NATO Zirvesi’nin, AB-NATO
ilişkilerinin geleceği için önemli olması bekleniyor.
**NATO-AB ilişkilerinin** günümüze gelen süreci ve **Avrupa Ordusu** önerisi,
**RS FM’de** yayınlanan **Kıtalararası** programında ele alındı.
Bugünlerde **Rusya, Çin, siber saldırılar** ve **terör** gibi birçok konuda
tehdit kurguları yaratan **NATO,** iç sorunlarının çözümünde çoğu kez sınıfta
kalıyor. **Joe Biden,** göreve gelmesinin ardından Avrupa ve NATO
müttefiklerine ABD’nin tekrar güvenilir bir ortak olduğu mesajını verse de
ittifakın geleceği tartışmaları devam ediyor. Yeni bir ittifak modeli olarak
ise **Avrupa Ordusu** düşünülüyor.
[Fransa](https://tr.sputniknews.com/avrupa/202105101044461641-fransada-
askerlerden-ikinci-uyari/) Devlet Başkanı **Emmanuel Macron’un** yakın dönemde
birçok kez dile getirdiği Avrupa Ordusu önerisinin **ortaya çıkışı,** NATO’nun
doğuş dönemi olan 1950’lere dayanıyor. Avrupa Savunma Topluluğu ismiyle
planlanan ortak Avrupa Ordusu fikri ilk kez 24 Ekim **1950** tarihinde Fransa
Başbakanı **René Pleven** tarafından önerilmişti. Ancak bu öneri 30 Ağustos
1954’te Fransa Parlamentosu tarafından **reddedildi.** Bu açıdan Avrupa
Birliği-NATO ilişkilerinin başlangıcı da bu tarih olarak belirlenebilir. Çünkü
NATO, bu dönemden itibaren Avrupa’da askeri **caydırıcılık** ve **savunma**
sağlayan tek örgüt oldu.
Ardından AB’nin temelini oluşturan **Avrupa Ekonomik Topluluğu** kuruldu.
NATO, Avrupa’da güvenlik ve savunmayı sağlarken Avrupa Ekonomik Topluluğu da
**refahın** tesisi için görev üstlendi. [Soğuk Savaş’ın bitmesi sonrasıysa AB
ve
NATO](https://tr.sputniknews.com/ceyda_karan_eksen/202104271044381212-abdye-
yanitlar-uretmek-icin-komsularla-iliskileri-duzeltip-cok-kutuplu-dunyaya-
uygun-politikalar/), Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin Avrupa-Atlantik
kurumlarına entegrasyonları için birlikte çalıştılar.
## NATO’nun şikâyeti bütçe
Günümüzde AB ülkelerinin çoğu aynı zamanda NATO müttefiki ve birliğin
nüfusunun yüzde 90'ı NATO ülkelerinde yaşıyor. Ancak NATO’nun Avrupa’dan temel
şikâyetini ise **bütçe** konusu oluşturuyor.
NATO Genel Sekreteri **Jens Stoltenberg,** geçtiğimiz Mart ayında yaptığı
açıklamada, Avrupa'nın savunmasını kuzeyde **ABD, Kanada** ve **İngiltere,**
güneyde ise **Türkiye** gibi Avrupa Birliği üyesi olmayan ülkelerin
sağladığını söyledi. Stoltenberg, NATO'nun savunma harcamalarının yalnızca
yüzde 20'sinin AB ülkelerinden geldiğini belirtmesi de bu **rahatsızlığın**
ifadesi oldu.
## Trump, NATO ittifakını 'demode' olarak nitelemişti
Eski ABD Başkanı **Donald Trump’ın** **'** _ **Önce Amerika'**_ politikası,
ABD-NATO ilişkilerinin zayıflamasına yol açmıştı.
Trump, NATO ittifakını **_'demode'_** olarak nitelemiş, NATO üyelerinin
çoğunun NATO'ya gerekli katkıyı yapmadığı eleştirisinde bulunmuştu. Hatta ABD
birliklerinin bir kısmını **Almanya'dan** çekme kararı almıştı. Zira Trump
yönetiminin Avrupalı müttefiklerine yönelik eleştirilerini, **Obama** yönetimi
de çokça dile getirmişti.
Yeni ABD Başkanı Biden ise geçtiğimiz Şubat ayındaki **Münih Güvenlik
Konferası'nda** yaptığı konuşmada, “ _Amerika geri döndü. Transatlantik
ittifak geri döndü. Ve geriye bakmayacağız_ " ifadelerini kullandı. ABD’nin
NATO ittifakına da tamamen bağlılığını teyit eden Biden, NATO ortaklarından "
_Birine saldırı hepimize saldırıdır_ " ifadelerini kullanarak NATO’ya
bağlılıklarının ' ** _sarsılmaz'_** olduğunu vurguladı.
## Almanya da destek verdi
Bu çağrının ne kadar karşılık bulacağı merak ediliyor. Çünkü Avrupa
ülkelerinin kendi savunmasını karşılama fikri henüz rafa kaldırılmış değil. Bu
fikrin en önde gelen savunucusu ise Fransa Cumhurbaşkanı Macron. Birçok kez
NATO’nun [ABD ile yaşanan sorunlar
nedeniyle](https://tr.sputniknews.com/columnists/202104161044290595-abd-
cekilme-karari-aldigi-afganistanda-nasil-bir-enkaz-birakiyor/) ' ** _beyin
ölümünün_** ' gerçekleştiğini vurgulayan Macron, **Avrupa Ordusu** önerisini
de yeniliyor.
Macron’un Avrupa Ordusu kurulmasına ilişkin sözlerine, Almanya Şansölyesi
Angela **Merkel** de Avrupa Parlamentosu’nda yaptığı bir konuşma ile
**destek** vermişti. AB’nin iki büyük gücünden gelen açıklamalar, birlik
yetkilileri tarafından da **memnuniyetle** karşılandı. Fransa, İngiltere'nin
AB’den çıkmasından sonra, Birlik üyesi ülkeler içinde **nükleer silahlara**
sahip tek ülke olma özelliğini taşıyor.
## ‘Alman halkı, ABD’yi birinci tehdit olarak görüyor’
Avrupa’nın merkez ülkeleri **Almanya** ve **Fransa’nın,** ABD ve NATO
tarafından _**‘rakip-düşman’**_ ilan edilen [**Çin-Rusya** ile
ilişkilerini](https://tr.sputniknews.com/savunma/202104271044364795-rusya-2020de-
en-cok-askeri-harcama-yapan-ilk-5-ulke-arasinda/) farklı kurma arzuları artık
biliniyor. Gazeteci-Yazar **Nedret Ersanel,** RS FM için yaptığı
değerlendirmede, **NATO-Avrupa ilişkilerinde** [siyasi
durumu](https://tr.sputniknews.com/savunma/202105051044433185-abdnin-
son-25-yilda-avrupada-duzenleyecegi-en-buyuk-tatbikatin-estonya-ayagi-
basliyor/) şöyle özetledi:
> “Avrupa’yı; Almanya ve Fransa olarak indiriyoruz. Her iki ülkenin Rusya,
> Çin, ABD ile farklı farklı ilişkileri olmasına rağmen genel intiba ve akış
> şu ki alışıldığın dışında hem Almanya hem de Fransa, ABD’nin kendileri
> üzerindeki duruşundan memnun değiller. Bu işin siyasi kısmı. Çünkü bu
> devletler, sadece bir ‘Avrupa Ordusu mu kursam demiyor’, ordular üzerinden
> benim işime de karışma demiş oluyor. Mesela şimdi bir stratejik belge ortaya
> çıktı. Bu stratejik belge, Avrupa’nın bir kendi ordusunun olması
> gerektiğini, bunun inşasının mümkün olup olmayacağını tartışıyor. Bu zaten
> ABD açısından çok büyük bir sorun, büyük bir göçük. Bunu kontrol etmesi,
> yönetmesi bile oldukça zor. Haziran’da NATO Zirvesi var ve şu anda onun için
> art arda toplantılar yapılıyor. ABD’nin buradaki söylemleri, ‘biz,
> Avrupa’nın Rusya ve Çin ile görüşmelerinde kısıtlama yapmak istemiyoruz’
> ifadesinden öteye geçemiyor. Aslında istiyorlar ama Avrupa’nın tutumunu
> bildikleri için bunu dillendiremiyorlar. Ama büyük balon olan demokrasi,
> insan hakları gibi konularda desteğinizi bekliyoruz diyorlar. Bu da ABD’nin
> aslında içler acısı bir duruma düştüğünü gösteriyor. ‘Biz döndük, buradayız,
> güvende hissedin’ gibi açıklamalara rağmen Avrupa’da kimsenin güvende
> hissettiği yok. Yakın dönemde, Almanya’da bir anket hazırlandı ve
> ‘Almanya’nın güvenliğini aşağıdaki 3 ülkeden hangisi daha çok tehdit ediyor’
> diye soruldu. Rusya, Çin ve ABD seçeneklerinde birinci sırada ABD çıktı. Bu
> Alman halkının görüşü.”
## ‘Bir ordu kurulması hayli zor bir iş’
Avrupa ülkelerinin teknik olarak bir ordu kurmasının mümkün olup olmadığı da
merak konusu. Ersanel, bu konudaki gözlemlerini şöyle anlattı:
> “Bir ordu kurulması hayli zor bir iş. Fransa zaten Avrupa içinde en güçlü
> orduya sahip ülkelerden biri. Fakat Almanya, Avrupa’nın veya dünyada birçok
> ülkenin üstünde bir askeri potansiyeli hayata ve harekete geçirebilecek
> imkan ve kabiliyete sahip. Biz bunu İkinci Dünya Savaşı’nda gördük. Bugün o
> sistematiğin nasıl çalıştığına ilişkin birçok çalışma yapılmıştır. Almanya
> halen bunu yapma kabiliyetine sahip. İkinci Dünya Savaşı’ndan kalan miras
> Almanya’nın bir daha başını kaldıramaması üzerine kuruluydu. Bunun hep
> kontrol altında tutulması üzerine inşa edilmişti. Fakat şimdi bu durumda da
> bir bozulma görüyoruz. İngiltere’nin AB’den ayrılması, ABD-Avrupa
> ilişkilerinin daha gedikli hale gelmiş olmasıyla bir boşluk oluştu. Bir ordu
> kurulabilir ama bu, bugünden yarına olmaz. Asıl iş bunun arkasındaki siyasi
> ve stratejik duruştur.”
## ‘Avrupa’da yaşayan NATO buna izin verir mi?’
Peki, Avrupa Ordusu’nun kurulması gerekiyor mu yoksa [NATO yeterli olur
mu?](https://tr.sputniknews.com/dunya/202103231044098928-natodan-turkiye-
aciklamasi/) Nedret Ersanel, bu konuyu şöyle yorumladı:
> “NATO’nun zaten kendisi de birçok itirazı bünyesinde barındırıyor. Artık
> eskisi kadar kıvrak bir ordu değil. Birçok yere müdahale etmekte zorluk
> çekiyor. Bunun ekonomik ve askeri teknoloji açısından beslenmesinde büyük
> sorunlar var. Trump döneminden kalan miraslar var. NATO’nun uluslararası bir
> aktör olarak artık dünya çapında işlevsel olduğunu söyleyemeyiz. Peki,
> NATO’ya karşı bir alternatif üretilmeli midir? Burada soru şudur; ‘Avrupa’da
> yaşayan NATO’ buna izin verir mi? Bugün Fransa ve Almanya’da binlerce subay,
> bu konuda bir takım hareketlikler içindeler. Almanya’da Haziran’da, 2022’de
> Fransa’da, Türkiye’de 2023’te seçimler var. Bütün bunların toplamı, bize
> zorlu bir süreci anlatıyor. Bunun nasıl olması gerektiğinin iyi anlaşılması
> gerekiyor. Avrupa’nın ABD’den kopma süreci müdahalelere açık. Bundan
> sıyrılmaya çalışıyorlar ama başarabilirler mi bilmiyoruz.
### 'Defender Europe 21' tatbikatı başladı
Bu tartışmalar devam ederken ABD'nin 26 Avrupa ülkesi ile düzenlediği ve 28
bin askerin katılacağı ['Defender Europe 21' tatbikatı da 4 Mayıs’ta
başladı](https://tr.sputniknews.com/abd/202105041044418484-abd-26-avrupa-
ulkesi-ile-28-bin-askerlik-defender-europe-21-tatbikatini-baslatti/).
Haziran ayının ortasına kadar devam edecek tatbikat, ABD’nin Rusya’yı
çevreleme planının bir parçası olarak değerlendiriliyor.
[Rusya Savunma Bakanı
](https://tr.sputniknews.com/rusya/202104291044385349-kuzey-filosuna-bati-ve-
dogu-askeri-bolgelerine-bagli-birlikler-kirimdaki-tatbikatin-
ardindan/)**[Sergey
Şoygu](https://tr.sputniknews.com/rusya/202104291044385349-kuzey-filosuna-
bati-ve-dogu-askeri-bolgelerine-bagli-birlikler-kirimdaki-tatbikatin-
ardindan/),** Rus askerlerine NATO'nun **Defender Europe 2021** tatbikatının
yapılacağı bölgelerde olumsuz gelişmeler yaşanması halinde derhal müdahalede
bulunmaya hazır olma emri vermişti.