Özet (TL;DR) @ 2018-04-16T00:02:48.000Z: Slav ve Avrupa edebiyatında Roksolana adıyla tanınan, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam Halifesi I. Süleyman'ın nikâhlı eşi Hürrem Sultan, 460 yıl önce 52 yaşında öldü.
Slav ve Avrupa edebiyatında Roksolana adıyla tanınan, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam Halifesi I. Suleyman'ın nikahlı eşi Hurrem Sultan, 460 yıl once 52 yaşında oldu.
Sonraki birkaç yuzyıl içinde Hurrem Sultan'la ilgili çok sayıda efsane çıktı, Rus, Ukraynalı ve Polonyalı tarihçilerin arasında Roksolana'nın kokeni ile ilgili tartışmalar hala suruyor. Russia Today (RT), Roksolana'nın kokeni ve Osmanlı İmparatorluğu'nun politikalarına etkisi ile ilgili yaptığı araştırmayı okurlarına sundu.
Hurrem Sultan'ın 15 Nisan 1558'de olduğu kabul ediliyor. Ölumunun nedeni kimi tarihçiler tarafından zehirlenme, kimileri tarafındansa ciddi bir hastalık olarak gosteriliyor. Doğumuyla ilgili bilinenlerse daha da az.
SULTANIN EN G ÖZDE KADINI
Roksolana'dan ilk kez 1517-1520 doneminde bahsediliyor. Doğduğu kabul edilen Doğu Avrupa'dan 14 yaşındayken Tatar akıncılar tarafından kaçırıldığı, Kırım Hanı'nın himayesine girip daha sonra Osmanlı sarayına satıldığı tahmin ediliyor. 15 yaşındayken Osmanlı topraklara gelen Roksolana, İslam'ı kabul etti ve adı Hurrem (Guler yuzlu, neşeli) olarak değişti.
KISKAN ÇLIK OKLARI
Hurrem Sultan, sarayda ozel bir eğitim gordu. Zekası ve becerisi ile padişahın dikkatini çekmeyi bildi. Harem kadınları ve saray ileri gelenleri arasında kendine yer edindi, fakat Kanuni'nin o zamanki eşi Mahidevran Sultan'ın kıskançlık oklarını uzerine çekti.
İki kadın arasındaki rekabet kavgayla bitti, Mahidevran Hurrem'in yuzunu tırnakladı. Bu sahne Venedik Elçisi Bernardo Navagero'nun raporlarında yer alıyor. O olayda Kanuni, Hurrem'den yana oldu ve zamanla Hurrem Sultan her bakımdan Mahidevran Sultan'ın onune geçti. Bu olaydan sonra gozden duşen Mahidevran Sultan, 1533'te Manisa Valiliği'ne atanan oğlu veliaht Şehzade Mustafa'nın yanına gonderildi ve Hurrem Sultan, onun yerini aldı.
İ BRAHİM PAŞA'YI HÜRREM Mİ BOĞDURDU?
Sadrazam Pargalı Damat İbrahim Paşa, Hurrem Sultan'ın şehzadelerinden birisi yerine Şehzade Mustafa'yı hukumdarlığa aday gosterenlerin arasındaydı. İbrahim Paşa'nın Irakeyn Seferi'nden donuşte saraya davet edilip 14 Mart 1536 gecesi dairesinde uyurken boğdurulması, Hurrem Sultan için onemli bir engelin ortadan kaldırılmasını sağladı. Çocukluğundan beri Kanuni'nin yakın arkadaşı ve danışmanı olan İbrahim Paşa'nın gozden duşurulup boğdurulmasında Hurrem Sultan'ın rolu olduğu soylenir.
Kanuni'nin annesinin olumunden sonra Hurrem sarayın en ileri gelen kadını oldu. 1530'lu yılların ortalarında Hurrem Sultan, sultanların kole kızlarla evlenmesine izin vermeyen geleneklere aykırı bir şekilde Suleyman'ın resmi eşi oldu ve Osmanlı hukumdarlarının en sevdiği eşleri ve cariyelerine verdiği Haseki soyluluk unvanına sahip oldu.
D İPLOMATLARI KABUL EDİP YABANCI HÜKÜMDARLARLA YAZIŞMA İŞLERİNİ YÜRÜTEN HÜRREM SULTAN
Politika da dahil olmak uzere Hurrem'in nasihatlarına her zaman kulak veren Kanuni Sultan Suleyman'ın zamanının çoğunu seferlerde geçirirken, Hurrem Sultan diplomatları kabul edip yabancı hukumdarlarla yazışma işlerini yurutuyordu.
Kanuni'den sonra veliaht Şehzade Mustafa'nın tahta çıkacağından korkan Hurrem Sultan, Şehzade Mustafa'yı babasının gozunden duşurmek için kızı ve damadı Rustem Paşa yardımı ile komplo kurdu. 1553'te Rustem Paşa Şehzade Mustafa'yı gizlice Kanuni'nin yanına çağırdı, Sultan Suleyman'a ise oğlunun kendisini oldurup yerini almak için geldiğini soyledi. Sonuçta Şehzade Mustafa ve 7 yaşındaki oğlu Mehmet, Kanuni'nin emriyle idam edildi.
H ÜRREM SULTAN'IN ÇOCUKLARININ AKIBETİ
Hurrem Sultan'ın çocuklarının tahta giden yolu artık serbestti. Fakat Hurrem'in en buyuk oğlu Mehmed Şehzade tahta çıkamadan oldu. Şehzade Cihangir Sultan, Şehzade Mustafa Sultan'ın boğduruluşuna olan uzuntusunden kalp krizinden oldu. Şehzade Beyazıd Kanuni Sultan Suleyman'a olan isyanından sonra İran'a sığındı ve İran Şah'ı kendisini zindana attırdı, zindanda olduruldu.
Hurrem Sultan, son Şehzade 2. Selim'in de tahta çıkmasını gormeden, sonuna kadar aydınlanamayan koşullarda 1558'de oldu. Şaraba olan duşkunluğu nedeniyle 'Sarhoş' lakabı takılan Şehzade 2. Selim, 1556'da tahta geçti.
ROKSOLANA RUS K ÖKENLİ Mİ?
Bugun edebiyat ve sinema eserlerinde Hurrem Sultan'ın nereli olduğu konusunda birçok hikaye var. Örneğin Kievli tarihçiler, Roksolana'nın Ukraynalı olduğunu savunuyor. Ancak bu bakış açısını kesinlikle guvenilir olarak adlandırmak mumkun değil. RT'ye konuşan Saint Petersburg Devlet Üniversitesi'nden tarih uzmanı Aleksandra Jeveleva, "Hurrem'in kokeni ile ilgili tartışmalar hala suruyor. Bundan kesin bir sonucun çıkmasını beklemek yanlış olur. Roksolana'nın gençliği hakkındaki hikayelerin tumu kurgu" ifadelerini kullandı.
Jeveleva, modern bilimsel tartışmalarda doğum yeri ve kokeni hakkında guvenilir kaynak olmadığı için Hurrem'in kah Rus, kah Ukraynalı kah Polonyalı olarak gosterildiğine dikkat çekti. Hurrem'in çağdaşları ise, ozellikle de Pietro Bragadin ve Bernardo Navagero, kendisinin Rus olduğunu soyluyordu. Roksolana ismini ilk olarak, Hurrem'in Ortaçağ Avrupası'nda doğu Slav kokenli milletlerin yaşadığı Roksolanya topraklarından geldiğini soyleyerek Flemenk diplomat Ogier Ghislain de Busbecq kullandı.
19. yuzyılda Polonyalı şair Maurycy Goslawski, Hurrem'in Ukrayna'nın guneybatı ve orta batısını kapsayan tarihi bolge Podolya'nın Chemeritsy kasabasında doğduğunu ileri surdu. Edebiyatçılara dayanarak Polonyalılar Hurrem'e Aleksandra, Ukraynalılar ise Anastasiya Lisovskaya adını koydu, ancak bu tezlerin hiçbirinin bilimsel kanıtı bulunmuyor.
Roksolana'yı Ukraynalı olarak tanıtan çağdaş Ukraynalı milliyetçiler de hataya duşuyor, zira Avrupalı diplomatların Hurrem'den soz ettiği 16.-17. yuzyıllarda Ukrayna halkı henuz var olmamıştı.
H ÜRREM'İN TARİHTEKİ ROLÜ
Turkoloji uzmanı Yevgeniy Bahrevskiy, RT'ye verdiği mulakatta, "Hurrem'in Turkiye tarihinde onemli bir rolu olmadı" diye konuştu. Roksolana'nın guçlu hukumdar Kanuni Sultan Suleyman'ın eşi ve yardımcısı olduğu için sıra dışı kişiliğinden şuphe edilemeyeceğini belirten Bahrevskiy, ancak Hurrem'in bağımsız hareket eden bir devlet buyuğu olarak kabul edilemeyeceğini vurguladı. Rus uzman, "Haremlerde politika daha geç donemlerde yapılmaya başlandı" diye konuştu.
Diğer yandan Jeveleva, Hurem'in Osmanlı İmparatorluğu'nun tarihinde, padişahların eş ve annelerinin Turkiye'de devlet işlerine etki gostermeye başladıkları zamanlara damga vurduğunu savundu. Uzmana gore Roksolana'nın adıyla bağlantılı olan tek reformsa, Kanuni'nin bir cariye ile evlenmiş olması.
' HÜRREM KENDİ KÖKENİNİ TAMAMEN REDDETTİ'
Bugunku kurgu eserlerde Kanuni'nin ve varislerinin Hurrem Sultan'ın etkisiyle doğu Slavlara daha iyi davranmaya başladıklarına dair iddialar bulunabiliyor. Fakat uzmanlar bu tur iddialara şupheyle yaklaşıyor. Jeveleva'ya gore Hurrem kendi kokenini tamamen reddetti.
RT'ye konuşan Rusya Halkların Dostluğu Üniversitesi Stratejik Araştırmalar ve Tahminler Enstitusu Koordinatoru Dmitriy Yegorçenkov ise, "Hurrem'in butun varlığı mit ve efsanelerle çevrili" ifadelerini kullandı. Şu anda o zamanlar Hurrem Sultan'ın saraya etkisinin ne derece guçlu olduğunun belirlenmesinin imkansız olduğunu soyleyen Yegorçenkov, Roksolana ile ilgili hikayenin, Osmanlı İmparatorluğu'nun şu anda kabul edildiğinden daha demokratik bir yapıya sahip olduğunu kanıtladığını vurguladı.