[Türkiye](/turkiye/)
14:42 03.06.2021(Güncellendi 14:47 03.06.2021) URL'yi kısaltın
__5 __1
Harvard Üniversitesi'nde Genetik ve Metabolizma alanında çalışma yapan Prof.
Dr. Gökhan Hotamışlıgil, "Kovid-19 aşısını hiçbir tereddüdüm olmadan
yaptırdım" dedi. "'Kısırlık yapar', 'hamilelerde problem yaratır' gibi
söylemleri destekleyecek veriler de sıfır" ifadelerini kullanan Hotamışlıgil,
bu yaz Türkiye'de salgının bitebileceğini dile getirdi.
**Harvard** **Üniversitesi'nde** immünometabolizma, diyabet ve obezite
alanında yaptığı araştırmalarla pek çok uluslararası ödüle layık bulunan ve en
son olarak da Nobel'e giden yol olarak bilinen ' _EASD-Novo Nordisk'_ ödülünü
2018 yılında alan Prof. Dr. **Gökhan Hotamışlıgil,** Ankara Üniversitesi'nde
kendisine sunulan onursal doktora töreni ve konferansı sonrasında **Kovid-19**
salgınına ilişkin sorularını yanıtladı.
Aynı zamanda Harvard **Sabri Ülker Metabolik Araştırmalar Merkezi Başkanı** da
olan Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, Kovid-19 salgının dünya genelinde
yarattığı koşulların zorlu bir süreç olduğuna ve çok ağır sonuçlar doğurduğuna
işaret etti.
**Sağlık krizi** ve can kayıplarına ilaveten, işsizlik, eğitim problemleri,
açlık, [psikolojik bozukluklar ile karşı karşıya
kalan](https://tr.sputniknews.com/dunya/202106031044648912-biontech-pfizer-ve-
moderna-asilarinin-sagladigi-koruma-her-yil-destekleyici-doz-alma-ihtiyacini/)
ülkelerin, endüstrinin girdiği darboğaz, sanat ve spordan yoksunluk gibi ağır
bedellerin ödendiğini anlatan Hotamışlıgil, salgını bitirecek olan tek çıkış
yolunun **Kovid-19 aşısı** olmasına rağmen hala dünya genelinde ileri düzeyde
bilgi kirliliği ve komplo teorileri üreten aşı karşıtlarının bulunduğunu ve
bunun bir kamu sağlığı tehdidine dönüştüğünü vurguladı.
" _Aşılarla ilgili bugün artık çok net bir tablo var, bu aşıların yapıldığı ve
yaygın uygulandığı yerde salgın bitiyor. Aşılama etkinliği eşittir Kovid-19
salgının bitmesidir, bu kadar net ve açık biçimde ortada_ " diyen
Hotamışlıgil, " _Aşı karşıtlığı ve bilime dayanmadan yapılan tartışmalar,
toplum sağlığını tehdit ediyor. Bu sadece Türkiye ile alakalı bir durum değil,
tüm dünyada da böyle_ " ifadesini kullandı.
## ''Aşı aceleye geldi' gibi söylemlerin bilimsel temeli yok'
Hotamışlıgil, **aşılamanın önemini** şu sözlerle anlattı:
> "Aşılar dünya genelinde 2 milyara yakın kişiye uygulandı, yani dünyanın en
> büyük klinik uygulamalarından biri gerçekleşmiş vaziyette. Bu önde giden aşı
> programlarında zaten faz çalışmaları sırasında şimdiye kadar görülmemiş bir
> yoğunlukta ve görülmemiş bir ciddiyet ve titizlikle klinik çalışmalara tabi
> tutuldu. Çünkü tüm paydaşların farkında olduğu zamana karşı bir yarış
> olmasına karşın bu konunun önemi ve güvenlik eşiği konusundaki ileri düzey
> hassasiyetler bulunması idi. Dolayısıyla 'aşı aceleye geldi',' yeterince
> çalışılmadı', 'aşıların acil kullanım onayı var, bu gerçek onay değildir'
> gibi söylemlerin hiçbir bilimsel temeli yok. 'Şu an kullanıma giren Kovid-19
> aşıları aceleye geldi' söylemine bakalım. Bunun hiçbir gerçekliği yok, hızlı
> geliştirilmiş olması aceleye geldi demek değil. Çünkü onun öncesinde bu
> hızlı geçişi mümkün kılan müthiş bir bilimsel süreç var. Aşıların böylesine
> hızlı geliştirilmesi bilimin geldiği nokta ile direkt olarak ilintili.
> 'Aşılar yeterince denenmedi' söylemi de tamamen yanlış. Aşılar ciddiyetle ve
> yoğun olarak faz çalışmalarında denendi ve en küçük şüphelerde bile
> durdurulup ayrıntılı olarak incelendi. Burada da hiçbir sıkıntı yok.
> Üçüncüsü 'kısırlık yapar', 'hamilelerde problem yaratır', 'ilerde beyninizi
> bozar' 'bunamaya yol açar' gibi söylemlerini destekleyecek veriler de sıfır,
> bilimsel temeli olmayan, veriye dayanmayan söylemler. Dolayısıyla insanlara
> benim önerim, bilime güvenmeleri, güvendikleri bilim insanlarından
> anlayamadıkları bilimsel doğruları öğrenmeleridir. Yani bir insanın sadece
> bilim insanı veya akademik bir pozisyonu olması, popüler olması, her zaman
> güvenilir ve doğru şeyleri söylediğini göstermiyor, buradaki referanslara
> çok dikkat etmekte büyük yarar var"
Gökhan Hotamışlıgil, aşının dün bulunan bir uygulama olmadığına işaret ederek,
" _Aşılarla ilgili bilinen ciddi **yan etkilerin** tamamı **8 hafta**
içerisinde ortaya çıkıyor. Aşı klinik **deney** ve çalışmalarının 9, yaygın
kullanımın 6, çok yaygın kullanımın ise 3'ncü ayındayız. Bugün dünyada aşı
uygulanmış 2 milyara yakın insan var. Artık aşılarda **'güvenlik problemi'**
söylemlerinin ve etkinlik sorgulamalarının yeri yoktur. Aşıların güvenlik ve
etkinlik profilleri son derece sağlam ve bu yaygın uygulamanın müspet
sonuçları net_" dedi.
### 'Aşıların risk profili günlük yaşamdaki olası risklerden daha düşük'
Hiçbir tıbbi müdahalenin risksiz olmadığını vurgulayan Hotamışlıgil, " _Günlük
yaşamda her sabah uyandığınızda, duş aldığınızda, arabanıza binip işe
gittiğinizde, uçağa bindiğinizde, çok düşük de olsa bir olası risk ile karşı
karşıyayız. Hayatımızda her gün bu olası **riskler** ile yaşıyoruz. Aşıların
şu an mevcut risk profilleri bu örneklerden daha düşük_" diye konuştu.
## 'Salgın Türkiye'de bu yaz bitebilir'
Hotamışlıgil, tüm dünyanın normalleşmeye ihtiyacının bulunduğuna dikkati
çekerek, " _Artık aşılanmada gereken eşiği geçip **ülkeyi** normale çevirmek
gerekiyor. Türkiye'nin elinde 100-120 milyon doz aşı varsa bu **yaz ülkede
salgın bitebilir.** Bizim elimizde bu uygulama imkanı ve yetkinliği var. Günde
1.5 milyon aşı yapma kapasitesine sahibiz. Hesapladığınızda 30 günde tam
kapasite aşılama ile gerekli eşik aşılacaktır. Bir ay daha geçerse ülkede
aşılama sorunu çözülür ve salgın da biter. Bu kadar basit_" değerlendirmesini
yaptı.
## 'Gönül huzuruyla aşımızı olduk'
ABD'deki **aşılama** ve salgın sürecinin sorulması üzerine Hotamışlıgil,
sırası geldiğinde kendisi ve ailesinin aşılarını olduğunu anlattı.
Gökhan Hotamışlıgil, "Covid-19 aşısını hiçbir tereddüdüm olmadan yaptırdım.
Neden? Ben çok kahraman bir insan olduğumdan mı ya da dikkatsiz özensiz bir
insan olduğumdan mı? Hayır. Ama bütün yapılan çalışmaları okuyup takip
ettiğimiz için, yani bilimsel verilere baktıktan sonra yazılan makaleleri
okuduktan sonra, klinik öncesi çalışmaları faz çalışmalarını insan
uygulamalarını gördükten sonra artık tereddüt edecek bir nokta kalmadığı için
gönül huzuruyla aşımızı olduk. Eşim de çocuklarım da oldu"
ABD'de [koronavirüs salgınındaki son durumun
sorulması](https://tr.sputniknews.com/koronavirus-
salgini/202106031044645588-prof-dr-mehmet-ceyhandan-3-doz-asi-aciklamasi-
dunyanin-hicbir-yerinde-yok/) üzerine _Hotamışlıgil,_ " _ABD'deki en ağır
tablolardan biriyle karşılaşan eyalet olan ve benim yaşadığım Massachusetts
eyaletinde şu anda maske dahil hiçbir Kovid-19 önlemi kullanılmıyor, can kaybı
da sıfır. Bu ayın başı itibarıyla iç ortamda da dahil olmak üzere bütün
yasaklar kaldırıldı. Hala biraz daha tedbirli olmayı tercih kurumlarda ki buna
bizim Üniversitemiz de dahil, bazı sınırlı tedbirler uygulanıyor. Çok
**kalabalık** yerlerde önlem olarak bazen maske kullanıyoruz ama yasakların
tamamı kalktı. Bu da gösteriyor ki ülke çapında **eyalet çapında** aşının
etkin ve yaygın uygulandığı yerde salgın sona eriyor. Salgını sona erdirmek bu
kadar net ve basit_" değerlendirmesinde bulundu.
## 'Virüs varyantlarının takibi çok önemli'
Prof. Dr. Hotamışlıgil, **Türkiye'deki** aşı çalışmalarını da takip ettiğini
ve çok değerli çalışmaların yapıldığını aktardı.
Genel olarak bazı aşıların varyantlara karşı zafiyet gösterme riskinin
bulunduğunu dile getiren Hotamışlıgil, " _Bunun için, **Türkiye** için çok
önemli olan şey, Kovid-19 varyantlarının devamlı takibini yapmak ve aşı
çeşitliliğini sağlamak. Şu anda varyant taramalarında çok iyi olduğumuzu
söyleyemem, daha çok yapmamız lazım. Bunun için ülkede hangi varyant baskın
hale geliyor, onun takibini yapmak gerekiyor." dedi. Ancak şu anda uygulamaya
giren **mRNA aşısının** iki doz uygulama sonrası bilinen varyantlara karşı
etkinliğini sürdürdüğünü de unutmamak lazım. Yani yoğun tarama ve aşı
çeşitliği ile en iyi sonuçlar alabilmemiz mümkün_" şeklinde konuştu.
### 'Heyecan verici sinyaller metabolizmadan geçecek'
Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, **Kovid-19'da** [genetik yatkınlık ve direnç
haritalarının](https://tr.sputniknews.com/koronavirus-
salgini/202106021044645382-ingilterede-yetiskinlerin-yuzde-75ine-ilk-doz-
koronavirus-asisi-yapildi/) ortaya çıkarıldığını hatırlatarak, şu
değerlendirmede bulundu:
" _İnterferon sisteminde nadir zafiyet gösteren değişiklikler olduğunda,
**hastalık daha ağır** seyrediyor. Sitokin fırtınası aşamasına gelindiğinde
orada artık vücudun kendi verdiği **immün** cevabın kontrolden çıkması, bazı
genetik **varyantların** bunu daha alevlendirebileceğini gösteren çalışmalar
mevcut. Heyecan verici sinyal ve mekanizmaların metabolizmadan da geleceğini
düşünüyorum ancak bu çalışmalar henüz erken döneminde. **Klinik seyri** ve
ölüm oranlarını en çok etkileyen şeylerin başında, metabolik durum, şişmanlık
ve beraberindeki metabolik problemler, aynı zamanda da yaşlılıkla beraber olan
immüno-metabolik problemler geliyor. Bu çalışmalar biraz daha olgunlaştığında
bu iki büyük risk faktörünün mekanizmalarının daha iyi anlaşılacağını ve
metabolizmanın içinde kesin olarak sinyaller bulunacak. Kendi gruplarımız da
bu problem üzerinde çalışıyor. Tüm bu **gelişmeler,** yeni ilaçların
geliştirilmesi ve uygulamaya girmesi için çok ümit veriyor_"
Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil, salgından çıkış konusunda son derece
**iyimser** ve **umutlu** olduğunu ve bu zorlu süreçten yakın gelecekte
çıkılacağını sözlerine ekledi.