Özet (TL;DR) @ 2017-12-15T15:55:00.000Z: AGİT’te FETÖ'ye yakın STK’ların toplantıya katılmasıyla başlayan gerilimin bir diplomatik krize dönüşmesi, dönem başkanı Avusturya’nın “çalışma grubu” formülüyle önlendi.
AGİT'te FETÖ'ye yakın STK'ların toplantıya katılmasıyla başlayan gerilimin bir diplomatik krize donuşmesi, donem başkanı Avusturya'nın "çalışma grubu" formuluyle onlendi.
DW Turkçe'den Değer Akal'ın haberine gore, Turkiye'nin, Avrupa Guvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) toplantılarına FETÖ'ye yakın sivil toplum kuruluşlarının katılmasına gosterdiği sert tepki, buyuk bir diplomatik gerilime yol açtı. FETÖ'ye yakın bazı derneklerin AGİT toplantılarına alınmasını "Bu AGİT'e ihanettir" sozleriyle protesto eden Turkiye'nin, AGİT'in 7-8 Aralık tarihlerindeki Bakanlar Konseyi toplantısı oncesinde veto kartını one surmesiyle tansiyon daha da tırmandı.
Ancak tum katılımcı ulkelerin konsensusu ile karar alınabilen AGİT'in donem başkanlığını yuruten Avusturya, gerilimin 24. AGİT Bakanlar Konseyi toplantısını tehlikeye duşurmesi, ongorulen kararların Turkiye tarafından bloke edilmesi ihtimali uzerine yoğun bir temas trafiği başlattı.
KR İZİ ÖNLEYEN FORMÜL
(C) Flickr/
Ankara-Viyana hattındaki yoğun diplomasi trafiği sonrasında donem başkanı Avusturya, konuyla ilgili gayri resmi danışmalarda bulunmak uzere bir çalışma grubu oluşturdu, başkanlığını İsviçre'nin AGİT nezdindeki Buyukelçisi Claude Wild ustlendi.
Avusturya'nın istişarelerde bulunmak için çalışma grubu kurmasıyla gerilimde tansiyon duşuruldu, Ankara veto tehdidini bir daha gundeme getirmedi ve Bakanlar Konseyi'nde alınması ongorulen kararlar geçtiğimiz hafta Viyana'daki toplantıda alındı.
Bugune kadar dort kez bir araya gelen çalışma grubuna başkanlık eden İsviçre Buyukelçisi Claude Wild, DW Turkçe'nin sorularını yanıtlarken, başlattıkları çalışmanın "AGİT etkinliklerine hukumet dışı orgutlerin katılımı ile ilgili kuralların nasıl daha etkin bir şekilde uygulanabileceğine" odaklandığını soyledi.
Wild, gayri resmi olmakla birlikte istişarelerin hukumetler arası nitelik taşıdığını, goruşmelerin içeriği ile ilgili şu aşamada bilgi paylaşmanın AGİT teamullerine uygun olmadığını aktardı.
UZLA ŞI ARAYIŞI
Donem başkanı Avusturya'nın AGİT nezdindeki diplomatları, katılımcı ulkelerin kaygılarını ciddiye almakla birlikte, on yıllardır AGİT çalışmalarına katkı sağlayan, zenginleştiren, hukumet dışı orgutlere kapıların olabildiğince açık tutulmasının onemine işaret ediyor.
Dengeli bir tutum için, mevcut kuralların uygulanması konusunda bir mutabakat sağlanması gerektiğini soyleyen diplomatik kaynaklar bu amaç doğrultusunda istişarelerde bulunan çalışma grubunda sivil toplum kuruluşlarının toplantılara katılımı konusunda ortak bir anlayışın geliştirilmesinin hedeflendiğini vurguladı.
Avusturyalı bir diplomat, "Bu istişarelerde, olabildiğince çok sivil toplum kuruluşunun AGİT etkinliklerine katılımının devam etmesini sağlayacak bir mutabakata ulaşılmalı" dedi.
GER İLİM NASIL TIRMANDI?
(C) AA/ Arşiv
DW Turkçe'nin edindiği bilgilere gore Gulen gerilimi, Eylul ayında Varşova'da yapılan AGİT İnsan Hakları Uygulamaları Toplantısı oncesinde tırmanmıştı.
Yılda bir kez yapılan ve Avrupa'nın en buyuk insan hakları ve demokrasi konferansı olarak nitelendirilen AGİT toplantısına katılacak STK'lar listesinde Gulen'e yakınlığı ile bilinen Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın yer aldığını goren Turk tarafı harekete geçti ve soz konusu vakıf temsilcilerinin katılımının engellenmesi için girişimlerde bulundu.
Turk tarafı, Avusturya makamlarına, 15 Temmuz darbe girişiminden sorumlu tuttuğu Fethullah Gulen'in bu vakfın onursal başkanı olduğunu, vakfın Turkiye'de 23 Temmuz 2016'da Kanun Hukmunde Kararname ile kapatıldığını iletti.
VAR ŞOVA'DA PROTESTO
Turkiye'nin AGİT ve Avusturya yetkilileri nezdinde yaptığı girişimlerin sonuç vermemesi uzerine Eylul ayı başında, Varşova'daki toplantının açılışında soz alan Turkiye'nin AGİT nezdindeki Buyukelçisi Engin Soysal, çok sert bir konuşma yaparak toplantıyı terk etti.
Konuşmasında, "Turkiye'deki darbe girişimi Fethullah Gulen liderliğindeki teror orgutu tarafından yapılmıştır" diyen Soysal, "sozde STK" olarak nitelendirdiği Gazeteciler ve Yazarlar Vakfı'nın Onursal Başkanı'nın Fethullah Gulen olduğunu dikkat çekti.
Soysal, "Benim burada, askeri teçhizatımızı, savaş uçaklarımızla tanklarımızı kullanarak, 250 vatandaşımızı olduren, 2 bini aşkın vatandaşımızı yaralayan, meclisimizi bombalayan, seçilmiş hukumetimizi devirmek, Cumhurbaşkanımızı oldurmek isteyenlerle çok yakından ilişkili olanlarla aynı masa etrafından oturmamı beklemek isyan sebebidir" diye konuştu.
İ HANET SUÇLAMASI
Guvenliği tesis etme hedefini taşıyan AGİT'in bu vakfın toplantılara katılmasına izin vermesinin kabul edilemez olduğuna işaret eden, resmi Turk delegasyonunun toplantıdan ayrılmak zorunda olmasından "buyuk uzuntu" duyduğunu soyleyen Soysal sozlerini şu sert ifadelerle tamamladı:
"Bu kurulmasına ve gelişmesine destek verdiğimiz AGİT'e yapılmış bir ihanettir. Örgutumuzun guvenliğin geliştirilmesi yonundeki asil hedefinin korunmasına desteğimiz surecektir. Bu nedenle bu ihanetin parçası olmayacağız. Bu ihanetin tekrar etmemesi için de ilave adımlar atmaya devam edeceğiz."
İ TİRAZ EDEN TEK ÜLKE TÜRKİYE DEĞİL
Turkiye'nin bu protestosu AGİT'te buyuk yankı uyandırdı. Avusturya donem başkanlığının devreye soktuğu istişare surecinin nasıl sonuçlanacağı merakla bekleniyor. Ancak ulkeler arasında teror tanımı konusundaki goruş ayrılıkları, Avrupa'da Gulen yapılanmasının bir teror orgutu olarak tanınmıyor olması nedeniyle, Turkiye'nin beklentilerinin istişareler sonucunda ne olçude karşılanabileceği belirsizliğini koruyor.
AGİT konularında uzman Stephanie Liechtenstein, birkaç yıldır guvenliğin insani boyutuyla ilgili AGİT çatısı altında yapılan toplantılara katılacak STK'larla ilgili sadece Turkiye değil başka bazı uye ulkelerden de itirazlar yukseldiğini soyledi.
AGİT'in çalışmalarını izleyen Guvenlik ve İnsan Hakları Gozlem Platformu'ndan (SHRM) Liechtenstein, "Turkiye yalnız değil, son birkaç yıldır diğer bazı uye ulkeler de AGİT toplantılarına STK'ların katılımıyla ilgili net kriterlerin belirlenmemiş olmaması ile ilgili itirazda bulunuyor. Ciddiye alınan bu itirazların goruşulmesi ve çozum aranması için şimdi bir çalışma grubu oluşturuldu. Kriterler belirlenmesine, insani boyut toplantılarının onumuzdeki yıllarda da devam edebilmesini sağlamaya donuk bir girişim bu" dedi.
Liechtenstein, her şeye rağmen bu goruşmelerin buyuk onem taşıdığını vurgularken, "AGİT, 57 uye ulkenin mutabakatıyla kararlar alınan bir uzlaşı orgutu. Kuruluşundan bu yana AGİT'te goruş ayrılıkları olan pek çok konuda muzakereler yoluyla mutabakatlar sağlanabildi" değerlendirmesini yaptı.